109. Кафирун сураси, Маккада тушган, 6 оят.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
Яхшилиги чексиз, эзгулик ва неъмат улашувчи – Аллоҳ номи билан
قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ
1. Айт: “Эй кофирлар![1]
لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ
2. Сизлар ибодат қилаётган нарсага мен ибодат қилмайман[2].
وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ
3. Сизлар ҳам Мен ибодат қилаётган зотга (Аллоҳга) ибодат қилмаяпсизлар.
وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُمْ
4. Мен сизлар ибодат қилганга ибодат қилувчи эмасман.
وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ
5. Ҳолбуки, сизлар мен ибодат қилаётган Аллоҳга ибодат қилмаяпсизлар.
لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ
6. Сизларни динингиз сизларга, мени диним менга[3].”
[1] Маккада Расулуллоҳни даъватини ва элчилигини қабул қилмаган ва тан олмаган кофирлар – ўзини оятлардан тўсган ва оятларни кўрмаган ва билмаганга солиб, тан олмай туриб олган кимсалардир. Демак, Қуръонни тан олмаган кишига ҳам кофир дейилади. Муҳаммад алайҳиссаломга ҳақиқатда Аллоҳ таоло тарафидан юборилган ва у киши ҳаётини унга бағишлаган нарса Қуръон бўлгани учун, куфр калималари асосан Қуръон ва Қуръон оятларини менсимаган кимсаларга нисбатан ишлатилади ва ўша маънога урғу берилади. Чунки, Расулуллоҳ пайғамбар бўлиб келганда Маккада “Аллоҳ йўқ” дейдиган кимса бўлмаган. Маккаликлар ер юзининг энг диндорлари биз,из, дейдиган кимсалар бўлган. Чунки, улар Аллоҳнинг байти бўлмиш Каъбанинг ходимлари ва ҳожиларнинг мезбонлари бўлган.
Куфр – тўсмоқ, беркитмоқ деган маъноларни билдиради. Очиқ-ойдин оятлар турганида уларга парво қилмаслик ва уларга амал қилмаслик ҳам кофирликнинг бир навидир. Анъанавий динга кўра тушунтириб келинаётган кофир калимасининг таржима асло оятларда айтилаётган ҳолатларга тўғри келмайди. Чунки Макка мушриклари Аллоҳни йўқ демаган, Макка ер юзидаги энг диндорлар яшаб келаётган юрт бўлган, жуда ҳам кўплаб Пайғамбарлар яшаб ўтган она шаҳар ҳисобланади. Аллоҳни борлигини тан олмаган кишига нисбатан мушрик дейилмайди. Чунки мушриклик – бирон-бир борлиққа Аллоҳга хос бўлган хусусиятлардан бирини нисбат беришдир. Аллоҳга ишонгандан кейин, Аллоҳга бирон борлиқни ўхшатиш ёки тенглаштириш асосий ширкдир.
[2] Демак, мусулмон кишини диний томонлама амал қиладиган дастури асосан Қуръон бўлиши керак. Қуръонни қўйиб, унга зид бўлган нарсаларга амал қилаётган ва Қуръонни иккинчи ўринга қўйиб олган кимсаларни йўлига эргашмаслиги керак. Исломда асосий манба Қуръондир. Расулуллоҳ бизга ўша ўзига ваҳий қилинган китобни ҳаётига татбиқ қилиб, тирик Қуръон сифатида яшаб ўтиб, бизга гўзал намуна ва ўрнак бўлиб ўтган.
[3] Бу оят ва Бақара сурасиниг 256-оятига кўра, бировни динга киргизишга ҳам, диндаги амалларни бажаришга ҳам мажбур қилиб бўлмайди. Ҳар кимнинг қилган иши, эътиқоди, амали ва яшаш тарзи ўзи учун бўлади ва бунга ўзи жавоб беради (Анъом 6/94). Яхшилик қилса ҳам ўзи учун, ёмонлик қилса ҳам ўзи учун (Бқара 2/286). Лекин ижтимоий қонун-қоидалар ва инсон ҳуқуқига доир дахлсизлик ва тартибларга дини, ирқи, миллати ва жинсидан қатъий назар барча бирдек амал қилиши керак. Чунки Аллоҳ таоло Қуръони Каримда 21 ўринда тартиб бузарлик, безорилик, тажовузкорлик, ижтимоий тартиб-қоидаларга риоя қилмасликларни фасод эканини, ҳамда фасодчиларни Аллоҳ ёқтирмаслигини билдирган (Бақара 2/205).
