Зуҳо сураси[1]
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
Яхшилиги чексиз, доимо эзгулик ва неъмат улашиб турувчи – Аллоҳ номи билан.
93:1
وَالضُّحَىٰ
Онт бўлсин; чошгоҳ вақтига,
93:2
وَاللَّيْلِ إِذَا سَجَىٰ
Осудалашган[2] кечагаки,
93:3
مَا وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَمَا قَلَىٰ
(Эй Муҳаммад!) Яратган Эганг сени тарк қилмади ва (сендан) ранжимади.
93:4
وَلَلْآخِرَةُ خَيْرٌ لَكَ مِنَ الْأُولَىٰ
Сен учун келажак ҳозиргидан яхшироқ бўлади[3].
93:5
وَلَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضَىٰ
Яратган Эганг яқинда сенга (ўша ваъдани) ато этади, ўшанда мамнун бўласан.
93:6
أَلَمْ يَجِدْكَ يَتِيمًا فَآوَىٰ
У сени етимликда кўриб Ўз паноҳига олди, шундай эмасми?
93:7
وَوَجَدَكَ ضَالًّا فَهَدَىٰ
Сени саросимада[4] кўриб йўлга солди.
93:8
وَوَجَدَكَ عَائِلًا فَأَغْنَىٰ
Сени муҳтож кўриб, бой қилди.
93:9
فَأَمَّا الْيَتِيمَ فَلَا تَقْهَرْ
Энди сен (ҳам) етимни жеркима![5]
93:10
وَأَمَّا السَّائِلَ فَلَا تَنْهَرْ
Сўрагувчига қўполлик қилма[6].
93:11
وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ
Ва сен Яратган Эганг неъматини[7] айтиб бер.
[1] Зуҳо сураси, Маккада тушган, 11 оят. Тушиш тартиби 11, ёзилиш тартиби 93.
[2] “Сажа” (سَجَى) осудалашмоқ, сокинлашмоқ дегани. Ҳануз тун қоронғуси қопламаган ва зим-зиё бўлмаган тунга “лайлатун сажия” дейилади. (ал-Айн). Баъзи бир қуёшсиз ўтадиган кундузларнинг ёп-ёруғ кечаларида хуфтон вақти киргани мана ишоратлар орқали билинади.
[3] Бу оятдаги “охират” калимасига охират ҳаёти деб маъно берса ҳам бўлади, ёки пайғамбарлигининг сўнги даврлари деб маъно берса ҳам бўлади. Чункки, бу сура илк рисолат даврларида тушган. У даврларда эса Муҳаммад алайҳиссалом ва у кишига ишониб эргашган оз сонлй мусулмонлар учун қийин кечган. Кофир ва мушриклар тарафидан тазийқлар, қаршиликлар ва исёнлар кўп бўлган.
[4] Пайғамбаримизни бу ҳолатини (Шўро 42:51-53) ояти кўрсатиб берган.
[5] Расулуллоҳ етимликда улғайганлиги сабабли у киши етимликка қандай эканини яхши билган. Шу боис, Аллоҳ таоло етимларга алсо қаттиққўллик қилмасликка, жеркимасликка буюрмоқда.
[6] Ўзини муҳтожлигини бошқаларга айтиб, улардан нарса сўрагувчи кишига “соил” дейилади. Бу оят маънавий нарса сўраган кишини ҳам, моддий нарса сўраган кишини ҳам ўз ичига олиши мумкин.
[7] Аллоҳ тарафидан Расулуллоҳга берилган энг буюк неъмат пайғамбарлик, Қуръонни берилиши ва ҳидоят неъматидир. Ушбу сурада айтиб ўтилган ишлар ҳам Аллоҳнинг неъматидир. Оят, инсон ўзидаги неъматларни эътироф этиши ва уни тан олиб Аллоҳнинг инъоми эканини айтиб туриши кераклигини билдирмоқда.
