Қадр сураси[1]
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
Яхшилиги чексиз, эзгулик ва неъмат улашувчи – Аллоҳ номи билан.
97:1
إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ
Биз у (Қуръон)ни Қадр кечаси туширдик.
97:2
وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ
Қадр кечаси нима эканини қаердан билардинг?
97:3
لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ
Қадр кечаси минг ойдан яхшидир.
97:4
تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ
У кечада Раббининг изни ила фаришталар ҳар бир иш юзасидан руҳ (буйруқ) билан[2] тушадилар.
97:5
سَلَامٌ هِيَ حَتَّىٰ مَطْلَعِ الْفَجْرِ
У кеча (ҳар қайси) тонг ери оқаргунигача[3] саломатлик/тинчлик-омонлик кечасидир.
[1] Қадр сураси, Маккада нозил бўлган, 5 оятдан иборат, тушиш тартиби 25, ёзилиш тартиби 25.
[2] Қадр кечаси Духон 46/1-6 оятларда батафсил баён қилинган. Фажр сурасининг аввалидаги оятлар ҳам айнан рамазон ойининг охирги ўн кунлик кечасига ва Қадр кечасига ишорат қилаётган бўлиши мумкин. Ўша кечада малакларга вазифа тақсимоти ўтказилади ва уларнинг ҳар бири Аллоҳдан уйруқ олиб, вазифа ерига бориш учун Аршдан айрилади. Расулуллоҳга ваҳий келтириш вазифаси ҳам шунинг учун ўша кечаси бошланган. Руҳ Қуръони Каримда 20 жойда келтирилган бўлиб, жуда ҳам кенг қамровли маълумотлар ифодалайди. Бу сурадаги руҳ буйруқ калимаси билан бирга келтирилган. Мана шу шаклда келтирилган яна учта оят бор. Илк оят қуйидагича: “Сендан руҳ ҳақидаги сўрасаҳади. Айт: “Руҳ Раббимнинг амридир. Сизларга илмдан бир оз берилган.” Исро сурасининг 85- оятида бизга берилган бир оз илм нима экани ҳақида шундай буюрилган: “…Улар Аллоҳни билимидан Унинг Ўзи имкон бергандан ортиқча ҳеч нарсани қамрай олмайдилар…” (Бақара 2/ 255, Каҳф 17/109)
Қадр кечаси Жаброил алайҳиссалом Муҳаммад алайҳиссаломга олиб келгани ҳам Аллоҳни амрларидан бўлган бир руҳ, яъни Қуръон оятлари эди (Шўро 42/52).
Аллоҳни амри бўлган руҳниг бир қисми Аллоҳ нозил қилган китоблардир. Буни иккинчи оятдан билиб оламиз: “…” (Наҳл 16/2)
Аллоҳнинг амридан бўлган руҳ Аллоҳни китоблари билан чегараланиб қолмайди. Чунки Жаброил алайҳиссалом Қадр кечаси биз саноғини билмаган фаришталардан бир донаси эди. Фаришталар Пайғамбар бўлмаган шахсларга ҳам тушади. Бунга Марям бир исол бўла олади. Мавзуга алоқадор бўлган тўртинчи оят бизга мана шу ҳақиқатни баён қилиб беради: “…” (Мўминун 40/15)
У руҳ билан инсон маънаваий қўшимча кучга эга бўлади, ўзини кучли ҳиз қилишни ва ўзини Аллоҳга тўлиқ ишониб-топширишга ўта бошлайди. Бундай кишиларнинг хусусиятлари ҳақида қуйидаги оятдан билиб оламиз: “…” (Мужодала 58/22)
Барча бу оятлардан шу нарса маълум бўладики, “амр” калимаси билан келтирилган руҳ – ўша амрнинг ичидаги нарсалари ҳисобланади. Қадр кечасида тушурилган амрлардан бирини ўз ичига олган нарса Қуръон оятлари эканига қараганда, Қадр сурасининг 4- оятининг маъноси шундай бўлади: “تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَ (معهم) الرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ = У кечада Фаришталар ўша руҳ (амр) бўлган ҳолда Раббининг изни ила ҳар бир амр учун тушадилар.”
Қадр кечасида биз ҳақимизда яхши қарор ва ўлчовлар белгиланиши учун у кечада Аллоҳга жуда ҳам кўп дуолар қилишимиз керак. Эътикоф ибодатининг Рамазон ойида бўлиши ва уни сўнги ўн кунликка хослаб қўйилиши мана шу кунларда бундай дуолар қилиниши кераклигига катта аҳамият кўрсатади. Пайғамбар алайҳиссалом ҳам ҳар йили айнан мана шу охирги ўн кунликда эътикофга кириб ўтиганлар. Фажр сурасидаги 10 кеча Рамазондаги эътикоф кечаларидир.
[3] Бу жумла накра исм билан бошлангани сабабли, тонг ерини оқариши Макка ёки Мадина билан хосланмаганини, балки дунёнинг қайси давлатида бўлишидан қатъий назар, қаерда қачон Қадр кечаси бошланиб тугаши ва қаерда тонг ери қачон оқаришини фарқи йўқлигига ишорат қилади. Агар маърифа исм билан келтирилганида ёки Макка ё Мадинада тонг ери оқаргунча деб келтирилганида, дунёнинг бошқа ерларидаги давлатларда Қадр кечалар назарда тутилмаган ва фарқли вақтларда тун бошланиб умуман фарқли вақтларда тонг оқарадиган жойларга алоқасиз бўлиб қолган бўлар эди.
[…] Қадр […]