Фажр сураси[1]
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
Яхшилиги чексиз, эзгулик ва неъмат улашувчи – Аллоҳ номи билан.
89:1
وَالْفَجْرِ
Онт бўлсин тонг вақтига[2],
89:2
وَلَيَالٍ عَشْرٍ
Ўнта кечага[3],
89:3
وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ
(Ўша кечаларнинг) жуфт ва тоғига,
89:4
وَاللَّيْلِ إِذَا يَسْرِ
Ўтиб бораётган ўша (Қадр)[4] кечасигаки,
89:5
هَلْ فِي ذَٰلِكَ قَسَمٌ لِذِي حِجْرٍ
Ақли бор киши учун буларда қасам бор, шундай эмасми?!
89:6
أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِعَادٍ
Раббинг Од халқини нима қилганини билмадингми?![5]
89:7
إِرَمَ ذَاتِ الْعِمَادِ
Баланд устунли Эрамни.
89:8
الَّتِي لَمْ يُخْلَقْ مِثْلُهَا فِي الْبِلَادِ
У, шаҳарлар ичра ўхшаши барпо қилинмаган (шаҳар)дир.
89:9
وَثَمُودَ الَّذِينَ جَابُوا الصَّخْرَ بِالْوَادِ
Водийдаги қояларни кесган Самуд халқини (нима қилди)?![6]
89:10
وَفِرْعَوْنَ ذِي الْأَوْتَادِ
Тоғдек бинолари (Перамидалари) бор Фиръавнни ҳам (нима қилди)?!
89:11
الَّذِينَ طَغَوْا فِي الْبِلَادِ
Улар юртларида гуноҳкорликда ҳаддан ошиб кетишган.
89:12
فَأَكْثَرُوا فِيهَا الْفَسَادَ
У ерларда кўплаб бузғунчиликлар қилишган.
89:13
فَصَبَّ عَلَيْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ عَذَابٍ
Оқибатда, Раббинг улар тепасига азобдан насиба ёғдирди.
89:14
إِنَّ رَبَّكَ لَبِالْمِرْصَادِ
Чунки, Раббинг (доим) кузатиб туради.
89:15
فَأَمَّا الْإِنْسَانُ إِذَا مَا ابْتَلَاهُ رَبُّهُ فَأَكْرَمَهُ وَنَعَّمَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَكْرَمَنِ
Ўзи инсон шунақа; Рабби уни имтиҳон қилиш учун унга яхшилик қилиб, уни неъматлантириб қўйса: “Раббим менга марҳамат қилди”, дейди.
89:16
وَأَمَّا إِذَا مَا ابْتَلَاهُ فَقَدَرَ عَلَيْهِ رِزْقَهُ فَيَقُولُ رَبِّي أَهَانَنِ
Аммо, уни имтиҳон қилиш учун ризқини тор қилиб қўйса: “Раббим мени хор қилди”, дейди.
89:17
كَلَّا ۖ بَلْ لَا تُكْرِمُونَ الْيَتِيمَ
Йўқ, ундай эмас! Аслида сизлар етимга яхшилик қилмаяпсизлар.
89:18
وَلَا تَحَاضُّونَ عَلَىٰ طَعَامِ الْمِسْكِينِ
Бечораҳол инсонларни едириб-ичиришга бир-бирингизни ундамаяпсизлар.
89:19
وَتَأْكُلُونَ التُّرَاثَ أَكْلًا لَمًّا
Ҳалол-ҳаром демасдан меросни еб кетяпсизлар[7].
89:20
وَتُحِبُّونَ الْمَالَ حُبًّا جَمًّا
Мол-давлатга жуда меҳр қўйяпсизлар.
89:21
كَلَّا إِذَا دُكَّتِ الْأَرْضُ دَكًّا دَكًّا
Йўқ (ундай қилманглар)! Ер мутлақо тебратилиб ташланганида,
89:22
وَجَاءَ رَبُّكَ وَالْمَلَكُ صَفًّا صَفًّا
Ва Раббигн(нинг ҳисоб сўраш вақти) келганида, фаришталар қатор-қатор бўлиб турганида[8],
89:23
وَجِيءَ يَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ ۚ يَوْمَئِذٍ يَتَذَكَّرُ الْإِنْسَانُ وَأَنَّىٰ لَهُ الذِّكْرَىٰ
Ва Жаҳанам олиб келинганида, ўша куни (жаҳаннамга кирадиган) иснон насиҳат олади. Бироқ, энди унга насиҳатни нима фойдаси бор?!
89:24
يَقُولُ يَا لَيْتَنِي قَدَّمْتُ لِحَيَاتِي
У шундай дейди: “Оҳ! Кошки бу (охират) ҳаётим учун (дунёдалигимда яхшиликлар) тайёрлаб қўйганимда эди-я!”
89:25
فَيَوْمَئِذٍ لَا يُعَذِّبُ عَذَابَهُ أَحَدٌ
У куни У (Аллоҳ) азоблашидек ҳеч ким азоблолмайди.
89:26
وَلَا يُوثِقُ وَثَاقَهُ أَحَدٌ
Ва (Аллоҳ) боғлашидек ҳеч ким боғлолмайди.
89:27
يَا أَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ
Эй ором топган киши!
89:28
ارْجِعِي إِلَىٰ رَبِّكِ رَاضِيَةً مَرْضِيَّةً
Сен (Аллоҳдан) рози бўлган ва (Аллоҳ) ҳам сендан рози бўлган ҳолда Раббингга қайт![9]
89:29
فَادْخُلِي فِي عِبَادِي
(Яхши) бандаларим қаторига қўшил.
89:30
وَادْخُلِي جَنَّتِي
Ва Жаннатимга кир[10]!
[1] Фажр сураси, Маккада тушган, 30 оят. Тушиш тартиби 10, ёзилиш тартиби 89.
[2] Тун уч қисмга, тонг икки қисмга бўлинади. Биринчиси саҳарлик вақти бўлиб, буни “фажри козиб” дейилади. Чунки, ўша вақт тонг ёришишни боҳлагандек кўринади-да, кейин яна осмон қоронғулашиб қолади. Бир оз вақтдан эйин ҳақиқий тонг ёришиши бошланади ва ўша вақт Бомдод намозининг вақти киради.
[3] Бу оятдаги ўнта кеча Рамазон ойининг сўнги ўнта кечасига ишорат қилади. Чунки (Бақара 2/187) оятда Рамазон ойида масжидларда эътикоф ўтириш ҳақида айтилган. Пайғамабаримиз а.с. Рамазон ойининг охирги ўн кунини Масжидда эътикофда ўтказган ва кечаларини бедорликда ўтказган. Қадр кечаси айнан мана шу сўнги ўн кундан бирида экага далолат қилади.
[4] Оятдаги ўн кеча ҳақида маълумот олмоқчи бўлсангиз, Қадр 97/ 5; Духон 44/1-6; Бақара 2/185- оятларга оятларга ва уларни изоҳларига қаранг.
[5] Од халқига Ҳуд а.с. Ҳуд алайҳиссалом пайғамбар қилиб юборилган. Ўша халққа берилган жазо қуйидаги оятларда баён қилинган: Ҳуд 11/58-60; Шуаро 26/129; Фуссилат 41/13-16; Аҳқоф 46/21-26; Зориёт 51/41-42; Қомар 54/18-21; Алҳаққо 69/6-8.
[6] Бу халқга Солиҳ а.с. пайғамбар қилиб юборилган. У халққа берилган жазо қуйидаги оятларда баён қилинган: Аъроф 7/73-79; Ҳуд 11/61-68; Шуаро 26/141-159; Намл 27/45-53; Фуссилат 41/17-18; Зориёт 51/43-45; Қомар 54/23-31; Алҳаққо 695; Шамс 91/11-15.
[7] Меросни Аллоҳ тақсимлагандек ажратмасдан, бошқаларнинг ҳақини ўз ҳақига қўшиб еб кетганларга қаттиқ огоҳлантирувдир бу оят.
[8] Оятга берилган маъно учун қаранг: Фахруддин ар-Розий, Бағовий, Қуртубий ва Мотрудий тафсирларига қаранг.
[9] Демак, жаннатга Аллоҳ рози бўлган бандалар киради ва ўша бандалар ҳам Аллоҳ берган жаннатдан рози ва мамнун бўлади.
[10] Аллоҳ ва Расулига бўйсуниб яшаган инсонларқиёматда Аллоҳнинг суюкли бандалари (пайғамбарлар, сиддиқлар, шаҳидлар ва солиҳлар) билан бирга бўлади (Нисо 4:69).
