13. Раъд сураси

13. Раъд сураси^[1]

 بسم الله الرحمن الرحيم

Яхшилиги чексиз, эзгулик ва неъмат улашувчи – Аллоҳ номи билан.

13:1

المر تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ وَالَّذِيَ أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ الْحَقُّ وَلَـكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لاَ يُؤْمِنُونَ {1}

Алиф! Лам! Мим! Ро! Булар (Илоҳий) китоб оятларидир, яратган Эгангдан сенга нозил бўлган нарса айни ҳақиқатдир. Лекин инсонларнинг кўпи ишонмаяпди.

13:2

اللّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لأَجَلٍ مُّسَمًّى يُدَبِّرُ الأَمْرَ يُفَصِّلُ الآيَاتِ لَعَلَّكُم بِلِقَاء رَبِّكُمْ تُوقِنُونَ {2}

Аллоҳ – осмонларни сиз кўра оладиган устунсиз юксалтирган, кейин бошқарув маркази (арш)га йўналиб, қуёш ва ойни бўйсундириб қўйган зотдир. Уларнинг ҳар бири белгиланган муддатгача ўз орбитасида ҳаракатланиб – айланиб туради. Бу ишни чора-тадбирини Унинг Ўзи бажаради. Яратган Эгангизга йўлиқишингизга қатъий ишонч ҳосил қилишингиз учун, (яратилиш ҳақидаги) оятларни сизларга батафсил тушунтириб беряпти.

13:3

وَهُوَ الَّذِي مَدَّ الأَرْضَ وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْهَارًا وَمِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِيهَا زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ {3}

Ерни ёзиб-тўшаган, унда мустаҳкам тоғлар, анҳорлар пайдо қилган, ерда барча мева ва ўсимликларни жуфт-жуфт қилиб яратган Удир. Албатта, (табиат ҳақида) тафаккур қиладиган кишилар учун бунда оят-намуналар бор.

13:4

وَفِي الأَرْضِ قِطَعٌ مُّتَجَاوِرَاتٌ وَجَنَّاتٌ مِّنْ أَعْنَابٍ وَزَرْعٌ وَنَخِيلٌ صِنْوَانٌ وَغَيْرُ صِنْوَانٍ يُسْقَى بِمَاء وَاحِدٍ وَنُفَضِّلُ بَعْضَهَا عَلَى بَعْضٍ فِي الأُكُلِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ {4}

Ер юзида бир-бирига қўшни қитъалар, (уларда) узумзор боғлар, экинлар, шохлаган ва шохламаган хурмолар бўлиб, (барчаси) бир хил сув билан суғорилади. Биз уларни бирини бошқасидан таъмда афзал қилиб қўямиз. Албатта, бунда (табиат маҳсулотлари ҳақида) ақл юритиб – тушунча ҳосил қиладиган кишилар учун оят-намуналар бор.

13:5

وَإِن تَعْجَبْ فَعَجَبٌ قَوْلُهُمْ أَئِذَا كُنَّا تُرَابًا أَئِنَّا لَفِي خَلْقٍ جَدِيدٍ أُوْلَـئِكَ الَّذِينَ كَفَرُواْ بِرَبِّهِمْ وَأُوْلَئِكَ الأَغْلاَلُ فِي أَعْنَاقِهِمْ وَأُوْلَـئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدونَ {5}

(Эй Муҳаммад!) Агар ажабланадиган бўлсанг, уларнинг: “Тупроққа айланиб кетганимизда, биз янгитдан яратиламизми?”, деган гаплари ажабланарлидир. Ана шулар – яратган Эгасига ишонмаган-кофирлардир. Ана шулар – бўйниларига кишан тақиладиганлардир. Ана шулар – жаҳаннам аҳлидир. Улар унда ўлимсиз қолади.

13:6
وَيَسْتَعْجِلُونَكَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ وَقَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِمُ الْمَثُلاَتُ وَإِنَّ رَبَّكَ لَذُو مَغْفِرَةٍ لِّلنَّاسِ عَلَى ظُلْمِهِمْ وَإِنَّ رَبَّكَ لَشَدِيدُ الْعِقَابِ{6}

(Яна ажабланарли нарса шуки,) улар сендан яхшиликдан олдин ёмонлик келишини талаб қиляпти^[2]. Ахир, ўтмишда улардан олдин кўплаб ибрат бўладиган жазолар ўтди. Ҳақиқатда, яратган Эганг инсонларнинг зулм қилишига қарамай, уларни кечира олади. (Шу билан бирга,) албатта, яратган Эганг жиноят билан жазо ўртасида чамбарчас боғлиқлик ўрнатади.

13:7

وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَوْلآ أُنزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِّن رَّبِّهِ إِنَّمَا أَنتَ مُنذِرٌ وَلِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ {7}

(Қуръонга) ишонмаган-кофирлар: “Муҳаммадга мўжиза^[3] туширилса бўлмасмиди?”- дейди. (Эй Муҳаммад!) Сен фақат огоҳлантирувчисан. Ҳар бир қавмнинг (Аллоҳга даъват қилиб) йўл кўрсатувчи – етакчиси бўлади.

13:8

اللّهُ يَعْلَمُ مَا تَحْمِلُ كُلُّ أُنثَى وَمَا تَغِيضُ الأَرْحَامُ وَمَا تَزْدَادُ وَكُلُّ شَيْءٍ عِندَهُ بِمِقْدَارٍ {8}

Аллоҳ ҳар бир аёлни (қорнида) нима ташиганини ҳам, бачадонлар нима камайтириб нимани кўпайтирганини ҳам билади. Аллоҳга кўра ҳар бир нарса ўлчовга кўрадир.

13:9

عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ الْكَبِيرُ الْمُتَعَالِ {9}

У (инсониятга кўринмаган ва билинмаган) ғайбни ҳам билади, кўринган-ошкор нарсани ҳам билади.

13:10

سَوَاء مِّنكُم مَّنْ أَسَرَّ الْقَوْلَ وَمَن جَهَرَ بِهِ وَمَنْ هُوَ مُسْتَخْفٍ بِاللَّيْلِ وَسَارِبٌ بِالنَّهَارِ {10}

Орангиздан гапини сир тутган ҳам, ошкор  қилган ҳам, тунда яширинган ҳам, кундузи очиқликда юрган ҳам (У учун) бир хил.

13:11

لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِّن بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللّهِ إِنَّ اللّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَإِذَا أَرَادَ اللّهُ بِقَوْمٍ سُوءًا فَلاَ مَرَدَّ لَهُ وَمَا لَهُم مِّن دُونِهِ مِن وَالٍ {11}

Кишининг олди ва орқасида кузатиб юрувчи (фаришта)лар бор – улар уни Аллоҳнинг амрига кўра муҳофаза қилиб сақлаб қолади. Ҳар қандай қавм ўзидаги (неъмат)ни ўзгартирмагунча, Аллоҳ улардаги (неъмат)ни ўзгартирмайди. Аллоҳ бирон бир қавмга ёмонликни ирода қилганида, уни қайтаришни иложи йўқ. Уларни Аллоҳ ила ораларига тушиб қутқарадиган дўстлари ҳам бўлмайди.

13:12

هُوَ الَّذِي يُرِيكُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَطَمَعًا وَيُنْشِئُ السَّحَابَ الثِّقَالَ {12}

Ҳам қўрқиб, ҳамда умид қилишингиз учун, сизларга чақмоқни кўрсатадиган ва (ёмғир юкланган) оғир булутларни пайдо қиладиган Удир.

13:13

1. وَيُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَالْمَلاَئِكَةُ مِنْ خِيفَتِهِ وَيُرْسِلُ الصَّوَاعِقَ فَيُصِيبُ بِهَا مَن يَشَاء وَهُمْ يُجَادِلُونَ فِي اللّهِ وَهُوَ شَدِيدُ الْمِحَالِ {13}

Момақалдироқ Аллоҳни олқишлаб улуғлайди, фаришталар ҳам Аллоҳдан қўрқиб (улуғлайди). У чақмоқлар юбориб, уни Ўзи хоҳлаган қулига етказади. (Бу ишлар Аллоҳга тегишли эканига) ишонмаган-кофир Аллоҳ ҳақида талашиб-тортишяпти. Аллоҳнинг режаси қаттиқдир.

13:14

لَهُ دَعْوَةُ الْحَقِّ وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِهِ لاَ يَسْتَجِيبُونَ لَهُم بِشَيْءٍ إِلاَّ كَبَاسِطِ كَفَّيْهِ إِلَى الْمَاء لِيَبْلُغَ فَاهُ وَمَا هُوَ بِبَالِغِهِ وَمَا دُعَاء الْكَافِرِينَ إِلاَّ فِي ضَلاَلٍ {14}

Тўғри дуо – Аллоҳга қилинган дуодир. (Мушрикларни) Аллоҳ ила ораларига қўйиб улар учун ҳеч нарсага ижобий жавоб қайтара олмайдиган – раво қилолмайдиган зотларга дуо қилаётган, оғзимизга сув этиб келсин, деб икки қўлини очиб турган кишилардан фарқли эмас. Ҳолбуки, сув (бундай қилиш билан) оғзига этиб келмайди. (Бу оятдаги тавҳидни) тан олмаган-кофирларнинг дуоси залолатдан бошқа нарса эмас.

13:15

1. وَلِلّهِ يَسْجُدُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا وَظِلالُهُم بِالْغُدُوِّ وَالآصَالِ {15}

Осмонлар ва ердагилар ихтиёрий ёки мажбурий ҳолатда Аллоҳга сажда қилади – бўйин эгади. Уларнинг соялари ҳам пешин ва аср вақтида^[4] (сажда қилади).

13:16

قُلْ مَن رَّبُّ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ قُلِ اللّهُ قُلْ أَفَاتَّخَذْتُم مِّن دُونِهِ أَوْلِيَاء لاَ يَمْلِكُونَ لِأَنفُسِهِمْ نَفْعًا وَلاَ ضَرًّا قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الأَعْمَى وَالْبَصِيرُ أَمْ هَلْ تَسْتَوِي الظُّلُمَاتُ وَالنُّورُ أَمْ جَعَلُواْ لِلّهِ شُرَكَاء خَلَقُواْ كَخَلْقِهِ فَتَشَابَهَ الْخَلْقُ عَلَيْهِمْ قُلِ اللّهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ وَهُوَ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ {16}

“Осмонлар ва ерни яратган Эгаси ким?”- де, ва ўзинг: “Аллоҳдир!”, деб айт. “(Шундай бўлса-да) сизлар Аллоҳ ила орангизга қўйиб – ҳатто ўзига ҳам фойда-зарар келтира олмайдиган кимсаларни – авлиё-худо қилиб олдингизми?!”, деб айт. “Кўр билан кўра оладиган киши тенг бўладими? Ёки зулматлар ва нур тенг бўладими?”, де. Ёки улар Аллоҳга шерик тўқиб олдиларми? Ўша шериклари ҳам Аллоҳ каби (бирон нарса) яратиб, яратилган нарса уларга ўхшаб бўлиб қолибдими? “Ҳар нарсанинг яратувчиси Аллоҳдир. У ягонадир, Қаҳҳордир”, деб айт.

13:17

1. أَنزَلَ مِنَ السَّمَاء مَاء فَسَالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِهَا فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَدًا رَّابِيًا وَمِمَّا يُوقِدُونَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغَاء حِلْيَةٍ أَوْ مَتَاعٍ زَبَدٌ مِّثْلُهُ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللّهُ الْحَقَّ وَالْبَاطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفَاء وَأَمَّا مَا يَنفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الأَرْضِ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللّهُ الأَمْثَالَ {17}

Аллоҳ осмондан ёмғир суви туширади, кейин жилғалар ўз миқдорича оқиб боради. Ўша оқиб келаётган сув тепасида чиқиб қолган (бефойда) кўпикни ҳам кўтариб-оқизиб  келади. Сизлар зийнат буюми ёки асбоб ясаш учун ўтда куйдириб эритган нарсаларингиз ҳам унга ўхшаш (бефойда) кўпик пайдо бўлади. Аллоҳ ҳақ билан ботилга шундай мисол келтиради. Кўпик (қандай келган бўлса, яна шундай) йўқ бўлиб кетади. Аммо, инсонларга фойдали бўлган нарса ерда қолади. Аллоҳ мисолни мана шундай келтиради.

13:18

لِلَّذِينَ اسْتَجَابُواْ لِرَبِّهِمُ الْحُسْنَى وَالَّذِينَ لَمْ يَسْتَجِيبُواْ لَهُ لَوْ أَنَّ لَهُم مَّا فِي الأَرْضِ جَمِيعًا وَمِثْلَهُ مَعَهُ لاَفْتَدَوْاْ بِهِ أُوْلَـئِكَ لَهُمْ سُوءُ الْحِسَابِ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمِهَادُ {18}

Энг яхши мукофот – яратган Эгасининг даъватини қабул қилганлар учундир. Қабул қилмаганларга келсак, агар ер юзидаги ҳамма нарса ва у билан бирга яна шунча нарса уларники бўлиб қолса, (азобдан сақланиб қолиш учун) уни албатта бериб юборган бўларди. Уларга ҳисоб-китоб ёмон бўлади. Уларнинг борар жойи жаҳаннамдир. У қандай ҳам ёмон жойлашув ердир!

13:19

أَفَمَن يَعْلَمُ أَنَّمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَبِّكَ الْحَقُّ كَمَنْ هُوَ أَعْمَى إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ {19}

Яратган Эгангдан сенга юборилган Қуръон ҳақ эканини биладиган киши кўр одам каби бўладими? Буни фақат ақл-у виждони соф кишилар насиҳат олади.

13:20

الَّذِينَ يُوفُونَ بِعَهْدِ اللّهِ وَلاَ يِنقُضُونَ الْمِيثَاقَ {20}

Улар – Аллоҳга берган аҳдига вафо қиладиган ва келишувни бузмайдиган кишилардир.

13:21

وَالَّذِينَ يَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللّهُ بِهِ أَن يُوصَلَ وَيَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَيَخَافُونَ سُوءَ الحِسَابِ {21}

Улар – Аллоҳ буюрган риштани ўрнатадиган, яратган Эгасидан андиша қиладиган ва (охиратда) ҳисоб-китоби ёмон бўлишидан қўрқадиган кишилардир.

13:22

وَالَّذِينَ صَبَرُواْ ابْتِغَاء وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُواْ الصَّلاَةَ وَأَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلاَنِيَةً وَيَدْرَؤُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ أُوْلَئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ {22}

Улар – яратган Эгасининг розилигини кўзлаб сабр-бардош қиладиган, (фарз) намозларни пухта адо қиладиган, уларга эриштирган нарсамиздан (керак бўлса) яширин ва (керак бўлса) ошкора сарф-харажат қиладиган, ёмонликни яхшилик билан бартараф қиладиган кишилардир. Охиратдаги яхши оқибат уларга тегишли бўлади.

13:23

جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا وَمَنْ صَلَحَ مِنْ آبَائِهِمْ وَأَزْوَاجِهِمْ وَذُرِّيَّاتِهِمْ وَالمَلاَئِكَةُ يَدْخُلُونَ عَلَيْهِم مِّن كُلِّ بَابٍ {23}

(Ўша яхши оқибат –) Адн жаннатларидир. Улар унга ўзлари ва лойиқ бўлган оталари, жуфтлари ва фарзандлари билан бирга кирадилар. Фаришталар уларнинг ёнига ҳар турли эшикдан кириб:

13:24

سَلاَمٌ عَلَيْكُم بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ{24}

(Аллоҳ учун) қилган сабр-бардошингиз учун сизларга эсон-омонлик бўлади! Охиратдаги бу оқибат қандай ҳам яхши!”

13:25

وَالَّذِينَ يَنقُضُونَ عَهْدَ اللّهِ مِن بَعْدِ مِيثَاقِهِ وَيَقْطَعُونَ مَآ أَمَرَ اللّهُ بِهِ أَن يُوصَلَ وَيُفْسِدُونَ فِي الأَرْضِ أُوْلَئِكَ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَلَهُمْ سُوءُ الدَّارِ{25}

Келишувидан кейин Аллоҳга берган аҳдини бузадиганлар, Аллоҳ буюрган риштани узадиганлар ва ер юзида бузғунчилик қиладиганларга келсак, уларга лаънат бўлади. Охиратдаги ёмон оқибат уларга тегишли бўлади.

13:26

اللّهُ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاء وَيَقَدِرُ وَفَرِحُواْ بِالْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا فِي الآخِرَةِ إِلاَّ مَتَاعٌ {26}

Аллоҳ Ўзи раво кўрган кишига ризқни ёйиб қўяди, раво кўрган кишига ўлчаб (тор қилиб) беради. улар дунё ҳаёти ила шод-хуррам бўладилар. Ҳолбуки, дунё ҳаёти охиратга кўра бир марталик фойдаланишдир.

13:27

وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَوْلاَ أُنزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِّن رَّبِّهِ قُلْ إِنَّ اللّهَ يُضِلُّ مَن يَشَاء وَيَهْدِي إِلَيْهِ مَنْ أَنَابَ {27}

(Қуръонга) ишонмаган-кофирлар: “Муҳаммадга Раббидан мўжиза юборилса бўлмасмиди?”, дейишади. (Уларга) Айт: “Албатта, Аллоҳ залолатни хоҳлаган қулини залолатда қўяди, Унга йўналган қулини еса ҳидоят қилади.

13:28

الَّذِينَ آمَنُواْ وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِ اللّهِ أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ {28}

Улар (Аллоҳ ва Расулига) ишониб-суянган ва қалблари Аллоҳни зикри (Қуръон) билан ором топадиган кишилардир. Билиб қўйинг, қалблар фақат Аллоҳни зикри (Қуръон) билан ором топади.

13:29

اَلَّذٖينَ اٰمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ طُوبٰى لَهُمْ وَحُسْنُ مَاٰبٍ {29}

(Аллоҳга) ишониб-суянган ва (У буюрган) яхши ишларни амалга оширганларга саодат ва яхши оқибат бор.”

13:30

كَذٰلِكَ اَرْسَلْنَاكَ فٖى اُمَّةٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهَا اُمَمٌ لِتَتْلُوَا عَلَيْهِمُ الَّذٖى اَوْحَيْنَا اِلَيْكَ وَهُمْ يَكْفُرُونَ بِالرَّحْمٰـنِ قُلْ هُوَ رَبّٖى لَا اِلٰهَ اِلَّا هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَاِلَيْهِ مَتَابِ{30}

(Эй Муҳаммад!) Улардан олдин яшаб ўтган умматларга элчи юборганимиздек, сенга ваҳий қилинган (оятлари)мизни тиловат қилиб тушунтириб беришинг учун, сени ҳам бир умматга элчи қилиб юбордик. Ҳолбуки, улар Раҳмонга ишонмаётган еди. Айт: “У Раҳмон мени яратган Эгамдир. Қуллик қилинишга ҳақли ягона зот Удир. Унга суяниб-таяндим, қайтиб боришим Унгадир.

13:31

وَلَوْ اَنَّ قُرْاٰنًا سُيِّرَتْ بِهِ الْجِبَالُ اَوْ قُطِّعَتْ بِهِ الْاَرْضُ اَوْ كُلِّمَ بِهِ الْمَوْتٰى بَلْ لِلّٰهِ الْاَمْرُ جَمٖيعًا اَفَلَمْ يَایْپَسِ الَّذٖينَ اٰمَنُوا اَنْ لَوْ يَشَاءُ اللّٰهُ لَهَدَى النَّاسَ جَمٖيعًا وَلَا يَزَالُ الَّذٖينَ كَفَرُوا تُصٖيبُهُمْ بِمَا صَنَعُوا قَارِعَةٌ اَوْ تَحُلُّ قَرٖيبًا مِنْ دَارِهِمْ حَتّٰى يَاْتِىَ وَعْدُ اللّٰهِ اِنَّ اللّٰهَ لَا يُخْلِفُ الْمٖيعَادَ{31}

Агар Қуръон у билан тоғлар юргизилса, ёки ер юзи парчаланса, ёки у билан ўликлар гапиртирилса (яна мана шу Қуръон бўларди). Ундай бўлмайди, балки, барча иш Аллоҳга тегишли. Мўминлар ҳали ҳам (ҳаммани мусулмон бўлишидан) умид узмадими? Агар (кимни ҳидоятга киришини) Аллоҳнинг Ўзи танлаганида эди, Унинг Ўзи инсонларнинг барчасини ҳидоят қилган бўларди. Бироқ, то Аллоҳнинг ваъдаси (бўлмиш қиёмат) келгунга қадар, кофирларга ўз қилмишлари туфайли – уларни ларзага солувчи мусибатлар келиб туради, ёки (ўша мусибатлар) уларнинг юртларига яқин жойларга келиб туради. Албатта, Аллоҳ ваъдасига хилоф иш қилмайди.

13:32

وَلَقَدِ اسْتُهْزِئَ بِرُسُلٍ مِنْ قَبْلِكَ فَاَمْلَيْتُ لِلَّذٖينَ كَفَرُوا ثُمَّ اَخَذتُهُمْ فَكَيْفَ كَانَ عِقَابِ{32}

Шубҳасизки, сендан олдин ҳам элчилар масхара қилинган. Шунда, (элчи олиб келган оятларга) ишонмаган-кофирларга бир муддат муҳлат берганман, кейин, уларни (азоб ила) тутганман. Жазолашим қандай экан?!

13:33

أَفَمَنْ هُوَ قَائِمٌ عَلَىٰ كُلِّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ ۗ وَجَعَلُوا لِلَّـهِ شُرَكَاءَ قُلْ سَمُّوهُمْ ۚ أَمْ تُنَبِّئُونَهُ بِمَا لَا يَعْلَمُ فِي الْأَرْضِ أَم بِظَاهِرٍ مِّنَ الْقَوْلِ ۗ بَلْ زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مَكْرُهُمْ وَصُدُّوا عَنِ السَّبِيلِ ۗ وَمَن يُضْلِلِ اللَّـهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ {33}

Ҳар кимнинг қилмишини кузатиб турувчи У (Аллоҳ) емасми?! Улар еса, Аллоҳга шерик қўшмоқда. Айт: “Аллоҳга шерик қилганларингиз исм ва белгиларини айтиб кўринглар-чи, ёки Унга ер юзида У билмаган бирор нарсани билдириб қўясизми?! Балки, бу қуруқ гапдир! Аслида, (Қуръонга) ишонмаган-кофирларга ўз найранглари чиройли кўрсатиб қўйилди. Аллоҳ адаштирган кишини ҳидоят қилувчи ҳеч ким йўқ.

13:34

لَّهُمْ عَذَابٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَلَعَذَابُ الآخِرَةِ أَشَقُّ وَمَا لَهُم مِّنَ اللّهِ مِن وَاقٍ {34}

У (мушрик)ларга дунё ҳаётида азоб бор. Охират азоби ундан-да қаттиқ. Уларни Аллоҳнинг азобидан сақлаб қолувчи ҳеч ким йўқ.

13:35

مَّثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ أُكُلُهَا دَآئِمٌ وِظِلُّهَا تِلْكَ عُقْبَى الَّذِينَ اتَّقَواْ وَّعُقْبَى الْكَافِرِينَ النَّارُ {35}

Гуноҳлардан сақланувчи-тақводорларга ваъда қилинган жаннатнинг мисоли (шундай): Унинг остидан анҳорлар оқиб туради, егуликлари ва соялари доимийдир. Тақводорларнинг оқибати мана шу! Кофирларнинг оқибати эса жаҳаннамдир.

13:36

وَالَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَفْرَحُونَ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمِنَ الأَحْزَابِ مَن يُنكِرُ بَعْضَهُ قُلْ إِنَّمَا أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللّهَ وَلا أُشْرِكَ بِهِ إِلَيْهِ أَدْعُو وَإِلَيْهِ مَآبِ {36}

Биз китоб берганлар сенга нозил қилинган Қуръондан хурсанд бўлади. Бироқ, ўша гуруҳлар орасида унинг бир қисмини инкор қиладиганлари ҳам бор. (Уларга): “Мен фақат Аллоҳга қуллик қилишга ва Унга (ҳеч нарсада) шерик қўшмасликка буюрилдим. Мен Унга даъват қиламан-чақираман, қайтиб боришим Унинг ҳузуридир.

13:37

وَكَذَلِكَ أَنزَلْنَاهُ حُكْمًا عَرَبِيًّا وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءهُم بَعْدَ مَا جَاءكَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَكَ مِنَ اللّهِ مِن وَلِيٍّ وَلاَ وَاقٍ{37}

(Ҳар миллатга ўз ичидан элчи юборганимиздек) Мана шу шаклда уни арабча ҳукм қилиб нозил қилдик. Сенга бу илм келганидан кейин ҳам агар уларнинг орзу-истакларига эргашсанг, сени Аллоҳнинг жазосидан сақлаб қоладиган на бир дўст ва на бир ёрдамчи бўлмайди.

13:38

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلًا مِّن قَبْلِكَ وَجَعَلْنَا لَهُمْ أَزْوَاجًا وَذُرِّيَّةً ۚ وَمَا كَانَ لِرَسُولٍ أَن يَأْتِيَ بِآيَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّـهِ ۗ لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ {83}

Шубҳасизки, сендан олдин ҳам элчилар юборганмиз, уларга ҳам жуфтлар ва фарзандлар берганмиз. Ҳеч бир пайғамбар Аллоҳнинг изнисиз оят-мўжиза келтиролмайди. Ҳар бир давр учун бир китоб бор.

13:39

يَمْحُو اللّهُ مَا يَشَاء وَيُثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْكِتَابِ {39}

Аллоҳ ундан Ўзи хоҳлаганини ўчириб юборади, хоҳлаганини жойида қолдиради. Асосий-она китоб Унинг ҳузуридадир.

13:40

وَإِن مَّا نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِي نَعِدُهُمْ أَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلاَغُ وَعَلَيْنَا الْحِسَابُ {40}

Уларга таҳдид қилган азобимизни бир қисмини сенга кўрсатсак ҳам, ёки сени вафот эттирсак ҳам, сени вазифанг фақат етказиб қўйиш, холос. Ҳисоб-китоб еса Бизнинг ишимиз.

13:41

اَوَلَمْ يَرَوْا اَنَّا نَاْتِى الْاَرْضَ نَنْقُصُهَا مِنْ اَطْرَافِهَا وَاللّٰهُ يَحْكُمُ لَا مُعَقِّبَ لِحُكْمِهٖ وَهُوَ سَرٖيعُ الْحِسَابِ{41}

Наҳотки, улар^[5] (ўзлари яшаб турган) ернинг атрофидан қисқартираётганимизни кўрмасалар?! Ҳукмни Аллоҳ беради – Унинг ҳукмини текширувчи йўқ. У ҳисоб-китобни тез қилади.

13:42

وَقَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَلِلّهِ الْمَكْرُ جَمِيعًا يَعْلَمُ مَا تَكْسِبُ كُلُّ نَفْسٍ وَسَيَعْلَمُ الْكُفَّارُ لِمَنْ عُقْبَى الدَّارِ {42}

Улардан аввалгилар ҳам (Исломга қарши) режа тузишган. Барча режа Аллоҳга тегишли^[6]. Яхши оқибат кимга тегишли бўлишини кофирлар яқинда билиб олади.

13:43

وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَسْتَ مُرْسَلاً قُلْ كَفَى بِاللّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ {43}

(Эй Муҳаммад! Қуръонга) ишонмаган-кофирлар: “Сен элчи эмассан”, дедилар. Уларга айт: “Мен билан сизнинг ўртангизда Аллоҳнинг ва унда (илоҳий) китоб илми бўлганларнинг гувоҳлиги етарлидир.”

^[1] Раъд сураси, Маккада тушган, 43 оят.

^[2] Анфол 8:32.

^[3] Бу оят, Исро сурасининг 59- ояти ва Анъом сурасининг 35- ояти Муҳаммад алайҳиссаломга Қуръондан бошқа мўжиза берилмаганига далолат қилади.

^[4] Оятдаги “ғудувв” ва “осол” пешин ва аср вақтига ишорат қилиши Аъроф 7:205 оятида билдириб ўтилган. Ўша оят эса, пешин ва аср намозларини баланд овозда эмас, паст овозда ўқилишига мана шу оят далил бўлади.

^[5] Бу оятда Маккалик мушрикларга таҳдид қилинган. Чунки, Макка ҳар тарафдан Мусулмонларнинг қўлига ўтишни бошлаган. Зотан, Маккалик мушрикларга таҳдид қилинган нарсаларнинг бир қисми ҳам шу бўлади.

^[6] Яъни, ҳар қандай режани кўриб-билиб турувчи ҳам, қилинган режага қарши тадбир қилиб, ёмон режаларни амалга оширган кишиларни жазолаш ҳам Аллоҳга хос.