Савол:
Аёллар ўз ота-оналарини зиёратига боришдан эри ёки эрининг оиласидагилари ман қилиши мумкинми?
Жавоб: Қариндошлик ришталарини давом эттириш, ўртага совуқлик туширмасдан алоқани тик ушлаб қолиш Аллоҳнинг амридир. Бу ҳақда Аллоҳ таоло шундай буюради:
“… Бир-бирингиздан нарса сўраётганингизда Уни номини оладиганингиз Аллоҳдан қўрқинглар. Қариндош-уруғчилик ришталарига нисбатан ҳам ҳурматли бўлинглар. Аллоҳ сизларни кузатиб турибди.” (Нисо 4/1)
“Аллоҳни буйруғини сўзсиз бажаринглар, Ҳеч бир ишда Унга шериклик нисбат берманглар. Ота-онага чиройли ҳолатда яхшилик қилинглар. Қариндош-уруғлар, етимлар, чорасизлар, яқин қўшни, узоқ қўшни, ёнингиздаги ҳамроҳ, узоқ сафардагилар ва қўл остингиздаги (асир) ларга ҳам яхшилик қилинглар. Қуруқ манмансираб мақтанадиган инсонни Аллоҳ яхши кўрмаслиги аниқ.” (Нисо 4/36)
“Қариндошлар, чорасизлар ва йўлда қолганларни ҳаққини бер. Ўзингдаги нарсани кераксиз бефойда жойларга сарфлаб йўқ қилма.” (17/26)
Пайғамбар алайҳиссалом ҳам “Кимга яхшилик қилай?, деб сўраган бир мўминга, “Онангга, отангга, опа-сингилларингга, ака-укаларингга ва буларни қарамоғидаги қариндошларингга яхшилик қилиш сенинг вазифангдир”, деб жавоб бергани ривоят қилинади. (Бухорий, Адаб 25)
Яна бир ривоятда шундай дейилган: “Аллоҳга ва охират кунига ишонган киши меҳмонини ҳурмат қилсин. Аллоҳга ва охират кунига ишонган киши қариндош-уруғларига яхшилик қилсин. Аллоҳга ва охират кунига ишонган киши ё яхши гап гапирсин ёки жим турсин!” (Бухорий, Адаб 85; Муслим, Имон 74, 75)
Мавзуга алоқадор ҳолда фиқҳий асарларда келтирилган ҳукм қуйидагича:
“Оиладаги эрлар аёлларининг ота-онаси қизларини кўргани ҳар ҳафтада (ётиб қолмаган ҳолда) келиб кўриб туришларига қаршилик қилишга, агар ота-онаси келиб кўра олмаса уларни олдига аёли ҳар ҳафтада Жума куни бориб кўриб туришига қаршилик қилишга ҳаққи йўқ. Чунки бориб зиёрат қилиб турмаслик қариндош-уруғчилик алоқаларини узилиб қолишига сабаб бўлиб қолгани учун бундай қилиш мумкин эмас.” (Умар Насуҳий Билмен, Ҳуқуқи Исломийя, 2-ж, 165-с.)
Демак, ҳар ҳафта бир маротаба ота-онаси ва яқин қариндошларини бориб кўриб туришдан кераклигини билдиради. Бундан маҳрум қилишга ҳеч кимни ҳаққи йўқ.
Яҳё Шенўл
Ассалому алейкум азизлар. Мен бу мақоладан шуни тушиниб етдимки, турмушга чиққан аёл-қизлар ҳеч бўлмаса ҳафтада бир марта бориб ота-онасини зиёрат қилиб, кийим-кечакларини ювиб, ҳар қандай уй юмушларини бажариб бериб, уларни яхши гаплар билан кўнглини кўтариб туриши – қиз болани ота-онасига қила оладиган энг катта яхшилиги экан. Зотан бировга турмушга чиққан қизни ўз ота-онасига қила оладиган яхшилиги мана шулардан иборат бўлса керак.
Ўғил болалар эса қўлидан келганича уларга иқтисодий томондан ёрдам бериб туриши керак бўлади.