Musulmonlar

Намозни бузадиган амаллар

Савол: Намозда турганимизда баъзан инсонларни қўл телефонлари, кийим-кечаклари ва бошқа намозга алоқасиз бўлган ишлар билан машғул бўлаётганига кўзим тушиб қолади. Мана шу ҳолатлар намозга қанчалик таъсир ўтказади?

Жавоб: Намоз ўқиётганда намозга алоқасиз бўлган ишлар билан машғул бўлиш қуйидаги уч қисмга бўлинади:

  1. Ҳаром;
  2. Макруҳ;
  3. Мубоҳ[1]

Ҳаром – қатъий тақиқланган, уни қилган киши гуноҳкор ҳисобланадиган иш.

Макруҳ – у ишни қилиш тавсия қилинмаган, ҳуш кўрилмаган, номуносиб бўлган ишларга айтилади. Бу иш қатъий тақиқланган ҳаром ишлар қаторига кирмайди.

Мубоҳ – шаръий тақиқланмаган, инсонни ўз ихтиёридаги иш ҳисобланади. У ишни қилган кишига савоб ҳам гуноҳ ҳам тайинланмаган ишларга мубоҳ деб айтилади.

Намозда тақиқланган ҳаром амалларга қуйидаги ишлар киради:

  • Гаплашмоқ;
  • Юзини қибла тарафидан умуман бошқа тарафга буриб юбормоқ;
  • Емоқ;
  • Ичмоқ;
  • Овозини чиқариб кулмоқ;
  • Таҳорати синиб қолиши;
  • Дунё ишига алоқадор бир иш сабабли йиғламоқ;
  • Оҳ-воҳ уриш;
  • Уф тортиш;
  • Намозга алоқасиз бўлган кераксиз ишларни кўп қилиш.

Намоз учун керакли ишларни кўп бўлса ҳам[2] ёки алоқасиз бўлган ишларни бир марта[3] ёки кетма-кет бўлмаган ҳолатда бажариш намозни бузмайди.[4]

Бундан бошқа ишларни амалга оширса намоз бузилмаса-да, намознинг фазилати ва даражасига салбий таъсир ўтказиши мумкин.[5] Намозда турганда макруҳ ҳисобланадиган ишларга қуйидаги ва у каби бошқа кераксиз ишлар киради:

  • Соқолини бекордан-бекор силаб туриш;
  • Қўл телефонини ўйнаш;
  • Кийимини ўйнаш;
  • Кеккайганлик ҳолатини ифодаловчи шаклда намоз ўқиш ва шу каби бошқа кераксиз ишларни бир ёки икки марта такрорлаш. Агар бу каби ишларни кўп такрорлатдиган бўлса, اتخذوا آيات الله هزواً (Жосия 45/35) ҳукмига кириб қолади ва гуноҳкор бўлиб намози бузилади. Чунки намоз асосан Аллоҳни оятларини оз бўлса-да ақлидан ўтказиш, Аллоҳни ҳукмларини эслаш ва эсдан чиқариб юбормаслик учун зикр қилиш мақсадида ўқилади.[6]

Юқорида айтилган ишлардан ташқари бошқа ишлар мубоҳ амал ҳисобланади. бунга мисол; терлаганда терини артиб юбориш, саждага боришда паст қисм кийимлари агар тор бўлса сал кўтариб олиш, бошини саждага қўядиган жойида майда тошлар ёки саждага боришга халал берадиган нарсаларни олиб ташлаш ва шу каби бошқа ишлар мубоҳ, яъни намозга салбий таъсир ўтказмайдиган ишлар сирасига киради.

 

[1] Термизийдан Пайғамбар алайҳиссалом: “Намознинг калити таҳорат, таҳрими (намозга алоқасиз бўлган ишларни қилиш ҳаром бўлиши) такбир, уни (намозга алоқаси бўлган ишларни қилиш қайтадан)  ҳалол бўлиши саломдир”  деган мазмундаги ҳадис ривоят қилинган.

[2] Бухорий ва Муслимдан Пайғамбар алайҳиссалом Ибн Аббос билан намоз ўқиётганида Ибн Аббос Расулуллоҳни чап тарафига туриб олганида, Ибн Аббосни бошидан ушлаб ўзини ўнг тарафига олиб ўтиб қўйгани ривоят қилинган.

[3] Бухорий (5996) ва Муслим (543)дан Пайғамбар гоҳо-гоҳо намоз ўқиётганида набираларини қиёмдалигида кўтариб олар ва саждага борганида ерга тушириб қўйиб намоз ўқиганлари ривоят қилинган.

[4] Абу Довуд Пайғамбар алайҳиссалом намозларида туриб оёқ кийимидаги нажосатни олиб ташлагани ривоят қилинган. 650-ҳадис.

[5] حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَالصَّلاةِ الْوُسْطَى وَقُومُوا لِلَّهِ قَانِتِينَ (Бақара 2/238) оятига кўра, намозда турганда амрингга мунтазирман дегандек бош эгиб, тавозели ва мутлақ бўйсунган ҳолатни ифодалаб турувчи бир шаклда намоз ўқиш керак.

[6] “… Намозни Мени зикрим учун адо қил.” (Тоҳа 20/14)

Телеграм каналимиз: