Musulmonlar
Кўринмас Эранлар (Қутб, Ғавс, Нуқабо. Тариқатчиликка Назар 11- бўлим)

Кўринмас Эранлар (Қутб, Ғавс, Нуқабо. Тариқатчиликка Назар 11- бўлим)

Мурид: Сен ҳозир учлар, еттилар, қирқлар, қутблар ва ғовсларни ҳам қабул қилмаяпсанми? Авлиёларни энг устун сифатлиларига автод (устунлар) дейилади. Уларни ҳам уст табақасидаги валийларга равосий (тоғлар) дейилади. Ҳар қандай бир фалокат вақтида қуллар автодларга юзланади, автодлар эса равосийларга юзланади. Равосийни Қутб бошқаради.

Қутбдан кейинги табақадаги икки кишига имомайн дейилади. Булардан бирига имоми-ямин, яна бирига имоми-ясар дейилади. Имоми-ямин қутбнинг ҳукмларига, имоми-ясар эса қутбнинг ҳақиқатига мазҳардир. Қутб вафот этганда, уни ўрнини имоми-ясар эгаллайди. Қутб ва ўша икки имомлар биргаликда учликлар ҳосил бўлади.

Қутб энг катта авлиёдир. У, Эранларни боши ва Аллоҳнинг изни билан коинотни ўз тасарруфига олиб бошқарувчи шахс ҳисобланади.

Ғавс – қийин аҳволга тушиб қолинганда илтижо қилинадиган ва ёрдам сўраладиган қутбдир. Қийин аҳволга тушиб қолган сўфилар: “Етиш Ё Ғавс!, Мадад Ё Ғавс”, деб қутбга илтижо қиладилар. Ғавс эса, ундан ёрдам сўраганларга ёрдам қўлини узатади. Абдулқодир Гейлоний Ғавс-и Аъзам лақаби билан машҳурдир.

Лекин, барча бу илтижо ва ёрдам тилаклари бир кўринишда ғавсдан сўралаётган бўлса-да, аслида Аллоҳдан сўралмоқда. Чунки, оламда ягона ваколат эгаси ёлғиз Аллоҳдир. Ундан бошқа фоил-и мутлақ йўқ. Ғавс деб билинган кишилар Аллоҳ таолонинг илоҳий исм ва сифатларига мазҳар бўлган кишилардир.

Булардан бошқа саноқларни бошқа ривоятларда саккиз, яна бир ривоятда қирқ бўлмиш нужабо ва сони ўз ёки уч юзта бўлган нуқабо дейилган ва инсонларни ички дунёларидан хабардор бўлган шахслар бор.

Умумий олиб қаралганда, рижалул-ғайб ва ғайб эранлари дея танилган бу Ҳақ дўстларининг мақомлари бўш қолмайди. Улардан бири ўлса, ўрнини бошқа бири эгаллайди ва уни мақомига юксалади.[1]

Байиндир: “Булар асмо ва сифат-и илоҳийга мазҳар бўлган кишилардир”, дедингиз. Яъни, “Аллоҳнинг исмлари ва Аллоҳга хос бўлган хусусиятлар буларда кўринади”, деган бўляпсиз, уларни ҳар томонлама Аллоҳга ўхшатяпсиз. Сизни бу дин деб таърифлаётган динингиз Аллоҳни динидан умуман бошқа бир дин! Сиз ўзингизни мусулмонман деб танитиб нега инсонларни алдаяпсиз?!

Сизни йўлингиз, тўғри йўлни устига ўтириб олган шайтонларни валий қилиб олишдан бошқа нарса эмас. Алоқадор оят шундай:

فَرِيقًا هَدَىٰ وَفَرِيقًا حَقَّ عَلَيْهِمُ الضَّلَالَةُ ۗ إِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّيَاطِينَ أَوْلِيَاءَ مِن دُونِ اللَّـهِ وَيَحْسَبُونَ أَنَّهُم مُّهْتَدُونَ

“Аллоҳ бир қисм инсонларни ҳидоятга мувофиқ қилди, бир қисми эса залолатга муносиб бўлди. Адашганлар, Аллоҳ билан ўзларини орасидаги авлиёларга осилиб оладилар, аммо ўзларини тўғри йўлда деб биладилар.” (Аъроф 7/30)

Демак, ўзини тўғри йўлда деб билмайдиган ҳеч ким йўқ. Энг асосийси эса, Аллоҳ уни тўғри йўлда деб ҳисоблашидир.

Сиз айтган йўл шайтонни йўлидир. Ана ўша сиз айтган исм ва атамалар ҳам валий қилиб олинган шайтонлар учун тўқиб чиқарилган номлар ва атамалардир. Аллоҳ таоло шундай буюради:

اتَّبِعُوا مَا أُنزِلَ إِلَيْكُم مِّن رَّبِّكُمْ وَلَا تَتَّبِعُوا مِن دُونِهِ أَوْلِيَاءَ ۗ قَلِيلًا مَّا تَذَكَّرُونَ

“Раббингиздан сизларга нима нозил қилинган бўлса, ана ўшанга эргашинглар. Аллоҳ билан ўртангизга қўйиб олган авлиёларга эргашманглар. Билимингиздан нақадар оз фойдаланяпсизлар.” (Аъроф 7/3)

Мурид: биз асло Аллоҳга ширк келтирмаймиз. Аммо, дунёни жисмоний тартибини ушлаб туриш учун қайсидир инсонларни қандайдир вазифаларга эга қилинишини ирода қилганидек, оламдаги маънавий тартибни муҳофаза қилиб ушлаб туриш, яхшиликларни таъминлаш, ёмонликларни даф этиш учун ҳам Аллоҳ Ўзи севган қулларини мана шундай вазифалар билан вазифалантириб қўяди. Булар катта-катта набийларни ўрнига келган кишилардир.[2]

Байиндир: бу сўзлар айнан Макка мушриклари Каъбани тавоф қилаётганда айтган сўзлари билан бир хил маъно ифода қилмоқда:

Буюр Аллоҳим, буюр; Сени ҳеч қандай шеригинг йўқ. Бир дона шеригинг борки, уни ҳам бўлса, унинг барча ваколатларини эгаси Сенсан.[3] 

Улар бу ваколатларни фаришталарга нисбат беришар эди. Фаришталарни Аллоҳни қизлари деб билишгани учун, бу ишимиз билан Аллоҳга ширк келтирмадик деб ўйлашар эди.

Мурид: Биз Аллоҳга асло ширк келтирмаймиз! Бизни Аллоҳга бўлган ишончимиз мукаммалдир.

Байиндир: Аллоҳни борлигига ишонмаган инсон йўқ. Шу боис, ҳар бир мушрик асл мақсадини Аллоҳга улашиш эканини, воситачиларга уни Аллоҳга етиштирсин деб қул ва хизматкор бўлиб оладилар ва натижада ширкка тушиб қоладилар. Алоқадор оят шундай:

أَلَا لِلَّـهِ الدِّينُ الْخَالِصُ ۚ وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ أَوْلِيَاءَ مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّـهِ زُلْفَىٰ إِنَّ اللَّـهَ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ فِي مَا هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ ۗ إِنَّ اللَّـهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ كَاذِبٌ كَفَّارٌ

“Билингки, Аллоҳнинг дини холис диндир. Аллоҳдан аввал авлиёларга осилиб олганлар айтадиларки: “Бу авлиёларга қуллик қилишимизни сабаби, бизларни Аллоҳга яна-да кўпроқ яқинлаштиришлари учундир.” Улар ихтилофга тушган ҳар хусусида Аллоҳни Ўзи уларни орасида ҳукм қилади. Ўзини ҳақдан тўсиб олаверадиган бир ёлғончини Аллоҳ асло Ўз йўлига қабул қилмайди.” (Зумар 39/3)

Мана шу сабабли ҳеч бир мушрик ўзини мушрик эканини қабул қилиб тан олмайди. Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:

وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَىٰ عَلَى اللَّـهِ كَذِبًا أَوْ كَذَّبَ بِآيَاتِهِ ۗ إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ   وَيَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِيعًا ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشْرَكُوا أَيْنَ شُرَكَاؤُكُمُ الَّذِينَ كُنتُمْ تَزْعُمُونَ   ثُمَّ لَمْ تَكُن فِتْنَتُهُمْ إِلَّا أَن قَالُوا وَاللَّـهِ رَبِّنَا مَا كُنَّا مُشْرِكِينَ   انظُرْ كَيْفَ كَذَبُوا عَلَىٰ أَنفُسِهِمْ ۚ وَضَلَّ عَنْهُم مَّا كَانُوا يَفْتَرُونَ

“Аллоҳга нисбатан ёлғон тўқиб чиқарган кишидан ёки оятларга нисбатан ёлғон гапиргандан ҳам ҳақсизроқ кимса борми? У золимлар мақсадларига эриша олмаслиги аниқ. Уларни барчасини тўплаган кунимиз, уларга шундай деймиз: “Хаёл қуриб Менга шерик қилганларингиз қани қаерда?  

Уларни муаммога солиб қўйган нарса, уларни бу дунёдаги мана шу сўзлари бўлади: “Аллоҳга қасам ичамизки, биз асло мушрик эмасмиз.”

Қарагин, ўзларига қарши қандай қилиб ёлғон гапиришган экан. Шерик деб тўқиб чиқарган нарсалари ҳам йўқ бўлиб кетади.” (Анъом 6/21-24)

Энди эса, сиз буюк авлиёлар берилади деб таърифлаган мақомий атама ва исмларни, тўғри йўлни устига ўтириб оладиган шайтонларга берилган исмлар эканини кўриб чиқамиз.

  • Қутб

Қутб сизга кўра энг катта авлиёдир. Эранларнинг боши, Аллоҳни изни билан коинотни тасарруф қила оладиган шахсдир. Коинот борлиқлар деган маънони ифодалайди. Тасарруф эса, бирон нарсадан ўзи хоҳлагандек фойдалана олиш кучига эга дегани.[4] Ундай ваколат ва куч фақатгина Аллоҳда бор. Аллоҳ таоло шундай буюради:

وَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّـهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَدًا وَلَمْ يَكُن لَّهُ شَرِيكٌ فِي الْمُلْكِ وَلَمْ يَكُن لَّهُ وَلِيٌّ مِّنَ الذُّلِّ ۖوَكَبِّرْهُ تَكْبِيرًا

“Эй Муҳаммад! Айтгинки: “Ҳар ишни чиройли адо эта олиш ёлғиз Аллоҳга хосдир. У Ўзига фарзанд қилмаган. Ҳокимиятдан фойдаланишда Уни асло шериги йўқдир. Эҳтиёжи сабабли бировни дўст ҳам қилиб олган эмас! Унинг буюклигини яхши англа.” (Исро 17/111)

  • Ғавс

Сизларга кўра Ғавс – қийин аҳволга тушиб қолган ва ёрдам сўраган қулларга ёрдам берадиган кишидир. Қийин аҳволга тушиб қолган сўфилар ъЕтиш ё Ғавс деб дуо қиладилар. Ғавс эса, ёрдам сўраганларга ёрдам қўлини узатади. Абдулқодир Гейлоний Ғавс-и Аъзам лақаби билан машҳурдир.

Энди мана шу оятни яхшилаб ўқиб ўрганайлик:

أَمَّن يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكْشِفُ السُّوءَ وَيَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ ۗ أَإِلَـٰهٌ مَّعَ اللَّـهِ ۚ قَلِيلًا مَّا تَذَكَّرُونَ

“Муаммога тушиб қолган бири ёрдам сўраганида, унга ижобат қилиб муаммоларини кетказган, сизларни ер юзининг ҳокимлари қилган ким? Аллоҳ билан бирга яна бошқа илоҳ борми?! Билимингиздан қанчалик оз фойдаланмоқдасизлар?” (Намл 27/62)

  • Нужабо
  • Нуқабо

Сизларга кўра, булар ҳам инсонларни ички дунёларидан хабардор бўлган шахсиятлардир. Инсонларни ички дунёларини Расулуллоҳ билмайди-ку, булар қаердан билсин! Аллоҳ таоло шундай буюради:

“Мунофиқларни кўрганингда шакл-шамойиллари сени ажаблантириб қўяди. Сўзлаганларида сўзларига қулоқ солиб қоласан. Улар суяб қўйилган ўтинларга ўхшайди. Ҳар бир ҳайқириқни ўзларини зиёнига деб ўйлайдилар. Асл душман улардир, улардан эҳтиёт бўл. Аллоҳ уларни жазосини берсин, қандай қилиб ёлғонга ўгирилиб кетишмоқда?” (Мунофиқун 63/4)

Агар Набийимиз мунофиқларни ич дунёларидан хабари бўлганда, бундай бир оят нозил бўлармиди?

Мурид: Учлар, еттилар, қирқлар, қутблар ва ғавслар шунчаки оддий инсонлар эмас! Улар буюк набийларни ўрнига келган кишилардир.

Байиндир: Шундай ҳам дейлик-чи, қайси пайғамбарга оламдаги маънавий ва руҳоний тартибни бошқариб туриши ва муҳофаза қилиши, яхшиликларни таъминоти ва ёмонликларни даф этиш ваколати ва вазифаси юклатилган?

Инсонларга чек-чегараси билан ваколат берган Аллоҳ, Муҳаммад алайҳиссаломга шундай буюрган:

قُلْ إِنِّي لَا أَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَلَا رَشَدًا  قُلْ إِنِّي لَن يُجِيرَنِي مِنَ اللَّـهِ أَحَدٌ وَلَنْ أَجِدَ مِن دُونِهِ مُلْتَحَدًا   إِلَّا بَلَاغًا مِّنَ اللَّـهِ وَرِسَالَاتِهِ ۚ وَمَن يَعْصِ اللَّـهَ وَرَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا

“Эй Муҳаммад! Айтгинки: “Мен сизларга на бир зарар бера оладиган ва на етиштира оладиган кучга эга эмасман. Айтгинки: “Мени Аллоҳни азобидан ҳеч ким қутқариб қололмайди. Ундан бошқа сиғинадиган паноҳ ҳам тополмайман. Менга алоқадор бўлган нарса, Аллоҳдан келган нарсани таблиғ қилишдан иборатдир…” (Жин 72/21-23)

Оламдаги маънавий ва руҳоний бошқарувга эгалик қилиб туриш, уни муҳофаза қилиб туриш, яхшиликларни таъминлаш ва ёмонликларни даф этиб туриш, фақат ва фақат Аллоҳга хосдир. Бу хусусида бошқа бировни ваколатли деб билиш ширк бўлади.

Агар Муҳаммад алайҳиссаломни кучи етганида, кофирларни имонга мажбур олиб кириш учун қўлидан келган ҳамма ишни қиларди. Буюк Раббимиз бу ҳақда шундай буюради:

وَإِن كَانَ كَبُرَ عَلَيْكَ إِعْرَاضُهُمْ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَن تَبْتَغِيَ نَفَقًا فِي الْأَرْضِ أَوْ سُلَّمًا فِي السَّمَاءِ فَتَأْتِيَهُم بِآيَةٍ ۚ وَلَوْ شَاءَ اللَّـهُ لَجَمَعَهُمْ عَلَى الْهُدَىٰ ۚ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ الْجَاهِلِينَ

“Юз ўгиришлари агар сенга оғир келса, ерда канал очишга ёки осмонда нарвон топишга кучинг етса, бирорта мўжиза келтирасан. Танловни Аллоҳ қилсайди,  буларнинг ҳаммасини албатта тўғри йўлда тўплар эди. Диққат-эътиборли бўлки, жоҳиллардан бўлиб қолма!” (Анъом 6/35)

 

[1]

[2]

[3]

[4]

 

Телеграм каналимиз: