Musulmonlar
Католиклардаги воситачилик эътиқоди (Барча сохта диний жамоатларда ҳам бир хил)

Католиклардаги воситачилик эътиқоди (Барча сохта диний жамоатларда ҳам бир хил)

Католиклардаги воситачилик ва василачилик эътиқоди билан, сохта тариқатчилардаги воситачилик эътиқоди орасида қандай фарқ борлигини очиқлашга уринамиз ва Ислом динига бундай эътиқод қандай қилиб кириб қолганини ўртага қўямиз.
Роҳибларини робб деб билишлари орқасида Ота, Ўғил ва Муқаддас Руҳ ишончи ҳам бор. Бундай ишонч Ҳристиан мазҳабларининг кўпида бир ҳилдир. Ҳар бирини бошқа турли бир оз фарқли кўришлари ҳам бор. Католикларни қилган ишларини кўриб чиққан ҳолда, Исо алайҳиссалом таблиғ қилган Аллоҳнинг соф Ислом дининни қай даражада таниб бўлмас ҳолга келтиришганини билиб оламиз.

1-Аллоҳ
Католикларга кўра Аллоҳ бир; ундан бошқа тангри йўқ.[1]
У ҳақиқатнинг айниси. Еру кўкни унинг ўзи яраткан. Яратилиш шаклини тузган ва дунёни бошқариб турган ҳам У.[2]
У инсонларга яқиндир ва ҳар нарсани билар.[3] У ҳар доим бордир, борлигининг боши ва охири йўқдир. Ҳамма нарса, мавжудлиги жиҳатидан Унга қарздордир. Биз эгалик қилаётган барча нарса Ундан келмоқтадир.[4] Унинг борлиги ўзидандир.[5] Аллоҳнинг Ота (Бобо) деб номланиши, ҳар нарсанинг бошланғичи ва ишқ-муҳаббатнинг юксак мақом эгаси эканидан ва бутун фарзандларининг устида титраган севги тўла яхшилиги сабабидандир.[6] Аллоҳ на эркакдир в ана аёл; Аллоҳ Аллоҳдир.[7]
        Баъзи Ҳристианлар Аллоҳ билан инсон ўртасида бир бўшлиқ бор деб билишади ва ўртасини воситачи (ўртакашлар) билан тўлдиришга уринади. Энди Католикларни воситачи деб билган нарсаларига назар солайлик:

2-Исо (Ўғил)
Католикларга кўра Исо Отанинг элчисидир.[8] Ота уни муқаддас Руҳ билан силаган, роҳиб, пайғамбар ва қирол қилиб сайлаган[9] У ўзича ҳеч нарса қилолмайди. Ҳар нарсани уни жўнатган Отадан олади.[10] Энди у Отанинг ёнида Ҳристианларнинг оқловчиси (Адвокат) бўлади. Уларнинг фойдасига воситачилик қилиш учун доимо тирикдир. Аллоҳнинг ёнида доим ҳозирдир.[11] Ўзиннг воситачилиги орқали Аллоҳга яқинлашган барча-барчани қутқариб қолишга кучи етади.[12]

Ҳристианларда инсонинг мақоми шундай:
Муқаддас Илоҳ

Гуноҳкор инсон
Бу тушунчага кўра Муқаддас Тангри яъни, Аллоҳ билан гуноҳкор  инсон ўртасида катта бир бўшлиқ бор. У бўшлиқни тўлдириб турувчилар, инсонни Аллоҳга ва У кўрсатгандек яшашга эришиш учун ҳаракат қиладилар. Пастдаги расм бўшлиқни тўлдириш ва айрилиқни бирлаштириш йўлини очиқлайди.
Ҳристианларда Исонинг мақомининг кўриниши:

Расм ва ёзувлар www.Injil.com дан олинган.
Ҳристианларга кўра; Аллоҳ билан инсон ўртасидаги қўзичоқ Исодир. У инсониятни қутқариш учун ўзини қурбон қилган эмиш. Павлуснинг[13] Тимотеосга ёзган мактубида шу сўзлар жой олган: “Ягона бир Аллоҳ ва Аллоҳ билан инсонлар орасида ягона бир воситачи бордир. Бу ҳам бўлса; инсон бўлмиш ва ўзини ҳамма учун фидя ўлароқ фидо қилган Масиҳи Исодир.[14]
а) Уч Асрдан Сўнгги “Ўғил” Таърифи Қабул Қилиниши (малакаси ва тажрибаси)
    Ҳаворийлар замонида Исо алайҳиссалом тўғри маънода бир инсон деб ҳисобланар эди. У Аллоҳнинг ўғли экани ҳақидаги даъвони  илк бор Павлус ўртага қўйди. Бу даъвони тўғри деб билган қарор, учинчи юз йилдан сўнг Антакяда қабул қилинди.[15]
325-йилда тўпланган Ўкумелик Изник кенгаши, Исо яратилмагани, Отадан туғилгани ва Ота билан бир ҳил моҳият ва уйғунликка эга эканини қабул қилди.[16]
431-йили учинчи Ўкумелик Эфес кенгаши шу қарорни олди:
“Исо ўз шахсиятини, ақилли руҳ билан жонлантирилган бир баданда бирлаштирган ҳолда инсон бўлди. Марям Она эса, ҳақиқий маънода Тангрининг онасидир.”
415-йили тўпланган тўртинчи Ўкумелик Кадикўй кенгаши Исони ҳақиқий Тангри эканини шундай эълон қилди:
“Тангримиз Масиҳи Исони мукаммал Тангриликка ва мукаммал инсониликка эга, ҳақиқий Тангри ва ҳақиқий инсон эканига, ақилли бир руҳтан ва бадандан содир бўлганига, тангрилик нуқтаи назаридан; Ота билан, инсонлик нуқтаи назаридан; биз билан бир ҳил моҳиятда эканига, гуноҳдан ташқари барча нарсада биз билан бир ҳил эканига, тангрилик нуқтаи назаридан; Отадан юз йиллар олдин туғилганига, инсонилик нуқтаи назаридан; бизни эсон-омонлигимиз учун бокира Марямдан туғилганига ҳамжиҳат ва ҳамфикр бўлган ҳолда қабул қилганимизни расман баён қиламиз.”[17]
Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:

وَقَالَتِ الْيَهُودُ عُزَيْرٌ ابْنُ اللّهِ وَقَالَتْ النَّصَارَى الْمَسِيحُ ابْنُ اللّهِ ذَلِكَ قَوْلُهُم بِأَفْوَاهِهِمْ يُضَاهِؤُونَ قَوْلَ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِن قَبْلُ قَاتَلَهُمُ اللّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ

“Яҳудийлар: “Узайр Аллоҳнинг ўғли дедилар”. Ҳристианлар эса: “Масиҳ Аллоҳнинг ўғли”, дедилар. Бу – оғизларидаги сўз бирикмаларидир холос. Ўтмишдаги кофирларни гапларини гапирмоқда. Аллоҳ қаҳр этсин уларга! Бу туҳматга қаердан илакишяптилар?” ( Тавба 9/30)

б) Ҳақиқий Аллоҳ ва ҳақиқий инсон:
Исони воситачи деб ишониш учун уни ҳақиқий Аллоҳ ва ҳақиқий инсон дедилар. Католиклар буни шундай очиқлашади:
“Масиҳ Исо, ҳақиқий Аллоҳ ва ҳақиқий инсондир. Шу сабабли инсонлар ва Аллоҳ ўртасида ягона воситачидир.[18] Ҳозирда у,Отанинг ёнида Ҳристианларга адвокатлик (оқловчилик) қилмоқда. Уларга фойда бўлиши учун воситачилик қилишликда доимо тирикдир. Аллоҳнинг ёнида доимо ҳозирдир.[19] Ўзининг воситачилиги билан Аллоҳга яқинлашганлларни мутлақо қутқариб қолишга кучи етади.[20]
Бундай ишонч-эътиқод ақлга зид келгани учун, жавобгарликни Черков юрутмоқда. Улар шундай дейишади:
“Иймоннинг асли; очиқланган ҳақийқатларни табиий ақлимиз билан англаб етишлик ва ҳақийқатидан хабардор бўлиш эмасдир.[21] Иймон келтириш бу бир Черковнинг ҳатти ҳаракати ва унинг ишидир. черковнинг иймони бизни иймонимиздан олдин келади, бизни иймонимизни ҳисоб-китоб қилади ва дастаклайди.
Черков бутун имонга кирганларнинг онасидир. Онаси Черков бўлмаганларнинг Отаси Тангри бўлолмайди.[22] Аллоҳ таоло шундай марҳамар қилади:

لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُواْ إِنَّ اللّهَ هُوَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ وَقَالَ الْمَسِيحُ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ اعْبُدُواْ اللّهَ رَبِّي وَرَبَّكُمْ إِنَّهُ مَن يُشْرِكْ بِاللّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللّهُ عَلَيهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ

“Аллоҳ Марям ўғли Масиҳдир деганлар ўзларини тўғрилардан тўсдилар. Аслида, Масиҳ шундай деган эди: “Эй Исроил ўғиллари, менинг ва сизнинг Роббингиз бўлмиш Аллоҳга қуллик қилинг. Ким Аллоҳга ширк қўшса Аллоҳ унга жаннатни ҳаром қилади. Унинг борадиган жойи жаҳаннамдир. Ҳақсизлик қилувчиларнинг ёрдамчиси бўлмайди.” (Моида 5/72)

3-Муқаддас Руҳ
Католикларга кўра Муқаддас Руҳ ҳам Тангридир. Ота ва Ўғил айни моҳиятдандир.[23] У ҳам воситачи ва шафоатчи бўлади. Павлуснинг Румликларга ёзган мактубида шу ифодалар жой олган: “Муқаддас Руҳ бизни заъифлигимизга ёрдам беради, чунки қандай дуо қилишимизни билмаймиз аммо, Руҳнинг ўзи сўз билан ифодалаб бўлмайдиган ҳолатда бизни шафоат қилиб қутқариб қолади. Инсонларнинг қалбларини назорат қилган Аллоҳ, Руҳнинг тушунчаси қандай эканини яхши билади. Чунки Руҳ, Аллоҳнинг хоҳишига кўра олийжаноб кишилар учун шафоат қилади. Аллоҳнинг ишларини юрутгувчи муқаддас (Илооҳий) Руҳ, дуонинг ҳам эгасидир.[24]  Муқаддас Руҳсиз Тангрининг Ўғлини кўриб бўлмайди. Айни дамда Оғилсиз ҳеч ким Отага эришолмайди-яқинлашолмайди.[25]

4-Марям Она
Католикларга кўра Марям Она ҳақиқий маънода Тангрининг Онасидир.[26] Унинг Оналиги якунланмагандир. Инграган ҳолатда воситачи излараганлар билан бирга, абадий осудалик баҳш этган армуғонларни кафолат (гарантия) остида ушлаб қолишда давом этмоқда. Марям Онани Cерковда оқловчи, ёрдамчи, ёрдамга шошилган, воситачилик қилувчи дейишади.[27]
Улар бу сўзлари билан Марям Онани тангри қилиб олган бўладилар.
Бир кун Аллоҳ шундай деди:

    وَإِذْ قَالَ اللّهُ يَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ أَأَنتَ قُلتَ لِلنَّاسِ اتَّخِذُونِي وَأُمِّيَ إِلَهَيْنِ مِن دُونِ اللّهِ قَالَ سُبْحَانَكَ مَا يَكُونُ لِي أَنْ أَقُولَ مَا لَيْسَ لِي بِحَقٍّ إِن كُنتُ قُلْتُهُ فَقَدْ عَلِمْتَهُ تَعْلَمُ مَا فِي نَفْسِي وَلاَ أَعْلَمُ مَا فِي نَفْسِكَ إِنَّكَ أَنتَ عَلاَّمُ الْغُيُوبِ

مَا قُلْتُ لَهُمْ إِلاَّ مَا أَمَرْتَنِي بِهِ أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ رَبِّي وَرَبَّكُمْ وَكُنتُ عَلَيْهِمْ شَهِيدًا مَّا دُمْتُ فِيهِمْ فَلَمَّا
تَوَفَّيْتَنِي كُنتَ أَنتَ الرَّقِيبَ عَلَيْهِمْ وَأَنتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ

“Бир кун Аллоҳ шундай дейди: “Марямнинг ўғли Исо! Инсонларга сен айттингми; Аллоҳ билан ўртангизда восита қилиб олган ҳолда мен ва онамни ушланглар” деб!? Исо айтадики: “Мен сенга бўйин эгаман. Тўғри бўлмаган нарсани гапириш мени ҳаққим эмас. Агар гапирган бўлганимда сен ўзинг билган бўлардинг. Сен менинг ичимдагини ҳам биласан аммо, мен сенинг ичингдагини билмайман, бутун ғойбни (ҳамма нарсани ичини) билувчи фақат Сенсан.”
“Менга нимани буюрган бўлсанг мен уларга шуни гапирдим. Менинг ва сизларнинг роббингиз бўлмиш Аллоҳга қуллик қилинглар” дедим. Ораларида бўлган муддат ичида уларга гувоҳ эдим. Мени вафот эттирганингдан сўнг улар фақат сенинг назоратинг остида эдилар. Сен ҳар нарсага гувоҳсан.” (Моида 5/116-117)

5-Ҳаворийлар
Ҳаворийлар Исо алайҳиссаломга дастак бериб қўллаб қувватлаган 12 кишидир. Исо алайҳиссалом Исроил ўғилларини ўзларини танимаслик даражасига етканини сезиб уларга шундай деди:

فَلَمَّا أَحَسَّ عِيسَى مِنْهُمُ الْكُفْرَ قَالَ مَنْ أَنصَارِي إِلَى اللّهِ قَالَ الْحَوَارِيُّونَ نَحْنُ أَنصَارُ اللّهِ آمَنَّا بِاللّهِ وَاشْهَدْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ

“…”Аллоҳ йўлида менга ким ёрдам беради?” Ҳаворийлар: “Аллоҳ учун биз ёрдам берамиз. Биз Аллоҳга имон келтирдик-ишондик. Унга таслим бўлдик, сен бунга гувоҳ бўл.” Дедилар” (Оли Имрон 3/52)

Қўлимиздаги Инжилга кўра Исо ҳочга тортилиб дафн қилингандан уч кун ўтиб қабридан чиққан, Жалийлада 11 та ҳаворийсига кўринган ва шундай деган экан:
“Осмонлару ердаги бутун ваколат менга берилди. Бу боисдан тарқалинг, бутун халқларни менинг талабаларим қилиб етиштиринг. Уларни Ота, Ўғил ва Муқаддас Руҳнинг номи билан вафтиз қилинг. Сизларга айтган бу нарсаларимга амал қилишни уларга ўргатинг. Энди мен, дунё тургунча ҳар доим сизлар билан биргаман.” (Матта 28/16-20)
Бу сўзлар асло Инжилга оид бўлиши мумкин эмас. Инжил фақатгина Аллоҳнинг сўзларини жамлаган китобдир. Исонинг ўлимидан сўнг ҳаворийларига кўрингани ҳақидаги даъволари умуман қабул қилинмайди. Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:

وَقَفَّيْنَا عَلَى آثَارِهِم بِعَيسَى ابْنِ مَرْيَمَ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَآتَيْنَاهُ الإِنجِيلَ فِيهِ هُدًى وَنُورٌ وَمُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرَاةِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةً لِّلْمُتَّقِينَ

“Сўнгра уларнинг изидан Марям ўғли Исони, олдидаги Тавротни тасдиқ қилсин деб жўнаттик. Унга ҳам ичида бир нур ва ҳидоят бўлган Инжилни, олдидаги Тавротни тасдиқ қилиши учун ва тақводорлар учун бир ҳидоят ва насиҳат бўлсин деб бердик.” (Моида 5/46)

مَّا الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ إِلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَأُمُّهُ صِدِّيقَةٌ كَانَا يَأْكُلاَنِ الطَّعَامَ انظُرْ كَيْفَ نُبَيِّنُ لَهُمُ الآيَاتِ ثُمَّ انظُرْ أَنَّى يُؤْفَكُونَ

“Марям ўғли Масиҳ фақатгина элчидир. Ундан олдин ҳам элчилар бўлган. Онаси ростгўй эди; ҳар иккиси ҳам таом ер эдилар. Уларга оятларни қандай очиқлашимизни қараю улар қаердан бундай адаштирилганига қара.” (Моида 5/75)

Исо алайҳиссалом вафот этгандан сўнг дунёдан алоқаси узилди. У охиратда Аллоҳга шундай дейди:

مَا قُلْتُ لَهُمْ إِلاَّ مَا أَمَرْتَنِي بِهِ أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ رَبِّي وَرَبَّكُمْ وَكُنتُ عَلَيْهِمْ شَهِيدًا مَّا دُمْتُ فِيهِمْ فَلَمَّا تَوَفَّيْتَنِي كُنتَ أَنتَ الرَّقِيبَ عَلَيْهِمْ وَأَنتَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ

“Менга нима деган бўлсанг, уларга шуни буюрдим. Менинг Роббим ва сизнинг Роббингиз бўлмиш Аллоҳга қул бўлинг. Ораларида бўлган вақтимда мен уларга увоҳ эдим. Мени вафот қилдирганингдан (Ўлдирганингдан) сўнг улар сенинг назоратинг остида эдилар. Сен ҳар нарсанинг гувоҳисан.” (Моида 5/117)

Хуллас калом Исони вафотидан сўнг сўзлагани иддао қилинган юқоридаги сўзлар на Инжилнинг бир парчаси бўла олади ва на Исо алайҳиссаломнинг сўзи бўла олади.
Инжилга нисбатан қилинган бундай ўзгартириш ва қўшимчаларга суянган ҳолда, ҳаворийларга руҳонийлик ваколати ва ҳокимияти берила бошлади. Бу қўшимчаларнинг бирига кўра Исо, 12 та ҳаворидан бир ташкилот қурган ва уларга бошлиқ қилиб Петрусни сайлаган ва унга шундай деган:
“Осмонларнинг ҳукмронлик калитини сенга бераман. Ер юзида боғланган нарсанг осмонда ҳам боғланган бўлади. Ерюзида ҳал қилган барча нарсанг кўкларда ҳам ҳал этилган (ечилган-бўшатилган)  бўлади.”(Матта 16/19)
Боғлаш ва ечиш шундай таъриф қилинади: Ҳаворийларни жамиятга (черковга) қабул қилишлари ёки жамиятдан чиқариб юборадиган кишилар, Аллоҳ тарафидан ҳам қабул қилинади. Черков билан боғланиш Алллоҳ билан боғланишдир.[28]

6- Черков
Католикларга кўра Черков, иерархик ўрганлардан ва Масиҳнинг тасаввуфий баданидан пайдо бўлган бир ташкилотдир. Самовий совғалар билан безатилган. Черковнинг бири инсоний ва бири илоҳий бўлган икки турли жараёни бор.[29] Черков инсоният билан Аллоҳ ўртасини бирлаштиришга ишорат ва воситачидир.[30]

7-Роҳиблар
Католикларга кўра роҳиблар Аллоҳ билан инсон ўртасида юз берган гуноҳларга бадал ўлароқ совға-салом ва қурбонлик қилиниш учун тайинланган кишилардир.[31] Бу таъриф Ибронийларга ёзган мактубларининг 5-бўлимининг 1- жумласига асосланган ҳолда тузилган. Бу мактублар Қўлимиздаги Инжилнинг бир бўлимидир. Уларнинг кириш жумласига кўра мактублар ким томонидан ёзилгани белгиланмаган.
Католик роҳиблар, эпископослар, Папа ва папазларнинг ҳолати уч бўлимга бўлиниб текшириб чиқилади.

а-Эпископослар
Эпископос- назоратчи ёки бошлиқ маъноларни англатади. Католикларга кўра улар Cерковнинг энг ваколатли кишиларидир. Cерков Масиҳнинг янгитдан келгунигача, ҳаворийларни тақибчилари бўлган эпископослар воситачилигида, ҳаворийлар тарафидан тарбия қилишда, мубораклаштиришда ва бошқаришда давом этмоқда.[32] Эпископосларни тинглаган киши Масиҳни тинглаган бўлади, уларни рад қилган киши Масиҳни рад қилган бўлади.[33]

б-Папа
Папа, Ҳаворий Петруснинг вориси ва эпикопослар ташкилотининг лидеридир. Бу ташкилотда бутун Черков устидан тўлиқ ва етук ҳокимияти (ваколати) бордир. Бу ваколат фақатгина Папанинг розилиги асосида ўртага қўйилиши мумкин.[34] Ҳар бир эпископос, Петруснинг вориси ва эпископослар ташкилотнинг илғорлари бўлган Рум эпископослари яъни, Папа билан биргаликда хизмат қилади. Папа ва эпископослар ташкилоти ишончлидир.[35]
Католикларга кўра Роб Исо Ҳаворий Петрусни Cерковнинг кўз билан кўриладиган мақсади қилди. Унга жаннатнинг калитларини бедри. Ҳаворий петруснинг вориси, Рум Черковининг эпископоси бўлган Папа, Масиҳ Исонинг вакили ва бутун ер юзидаги Черковнинг чўпонидир.[36] Папа жонлар устида, Илоҳий атама соясида буюк, тўлиқ, тўғридан тўғри, умумий ваколатга эгадир.[37]
c-Папазлар
Роҳиб ёки Коҳин дейилган папазлар, Католикларга кўра; “Аллоҳга алоқадор бўлган хусусларда инсонларга вакил бўлиш учун тайинланганлар”[38] ва эпископослар бошқаруви остида ўз ҳудудларида вазифаларини бажарадилар.[39] Папазликнинг манбаъси Масиҳнинг шахсан ўзидир. Папазликни у барпо қилди, унга ваколат, миссия, бошқарув ва куч берди.[40] Папаз кишилик ваколати билан инсонларга; “Сени Отанинг номидан вафтиз қилмоқдаман, сени кечиряпман” дейиш ваколати бор.[41]
Грегориус ёш папазлик вақтида шуларни ёзган эди: “…Папаз ҳақиқатнинг ҳимоячисидир. Фаришталар билан биргаликда тўғридирлар (тик турибдилар), катта фаришталар билан бирга ҳамд айтмоқдалар, меҳроб узра қурбонликлар қилмоқдалар. Масиҳнинг роҳиблигига қўшилмоқда, яратилишни янгидан пичмоқда (шакл бермоқда), яратилишни янгидан Тангри суратига улаштирмоқда, нариги дунё учун яратилишни янгидан яратмоқтадир, энг асосиси ўзи тангрилашганидек тангрилаштирмоқда.[42]

8- Вафтиз
Вафтиз – сувга ботириш деганидир. Католикларга кўра вафтиз – Ҳристиан бўлишнинг илк шартидир.[43] Роб Исо, гуноҳларни кечирилишини ва ишончни вафтизга алоқадор қилиб қўйган.[44] Вафтиз вақтидаги гуноҳдан фориғ

бўлиши шу даражада тўлиқдурки, на уни илк бор қилган гуноҳидан ва на ихтиёрий қилган гуноҳларидан ўчирилмаган гуноҳ қолади. Жазоланиши мумкин бўлган битта ҳам гуноҳи қолмайди.[45] Вафтиз – Ота Тангрида, Ўғлининг воситачилиги орқали, Муқаддас Руҳда янгидан туғилишни сақлаб қолиш лутфини ато этади. Чунки, Тангрининг Руҳини ташиганлар Ўғилга юзланадилар, Ўғил уларни Отага тақдим қилади, Ота эса уларга бузилмаслик (йўлдан чиқмаслик) ато қилади.[46]

9- Гуноҳ Чиқариш
 Католикларга кўра – “Ёлғиз Аллоҳ гуноҳларни кечиради”. Бирон бир  Черков руҳонийси – “Гуноҳларинг кечирилди” – деса, демак у Аллоҳга тегишли бўлган бир ваколатдан фойдаланган бўлади.[47] Шу сабабли, гуноҳ нақадар катта бўлсини фарқи йўқ, Cерков кечиролмайдиган ҳеч қандай гуноҳ йўқдир.[48]  Гуноҳларни кечириш ваколати ёлғиз Папага ва унинг изни бўлган ваколатли маҳаллий эпископос ёки папага оитдир.[49]

Аллоҳ таоло шундай маҳрамат қилади:

وَمَن يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللّهُ                                  

“…Гуноҳларни Аллоҳдан бошқа ким кечира олади?…”
(Оли Имрон 3/135)
Буни Католиклар ҳам қабул қилганига кўра, Аллоҳ таоло тарафидан берилган бир ваколатга асосланмасдан, гуноҳ чиқаришга урунишлари, буюк бир ваколат номини суиистемол қилиш бўлади.

[1]     Католик Черкови, Дин ва Ахлоқ Меъёри, 200-212- абзас.

[2]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри , пар. 215, 216 ве 222

[3]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 206.

[4]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 208.

[5]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 212.

[6]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри  , пар. 224.

[7]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри , пар. 212.

[8]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри   , пар. 239.         

[9]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 783.

[10]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 859.

[11]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 519.

[12]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 2634.

[13]     Павлуснинг мактублари қўлимиздаги Инжилнинг бир парчаси деб билинмоқда. Буни Қуръон қабул қилмайди.

Чунки Қуръонга кўра Инжил, Аллоҳнинг китобидир, у китобга инсоннинг сўзи аралашмаган бўлиши лерак. Исо алайҳиссалом Аллоҳнинг элчисидир, Павлус эса Исони умуман кўрмаган. Қўлимиздаги Инжилда, Павлуснинг асл номи Саул экани (Элçилерин İşлери 13/9), ва бир Ҳристияндушманı экани, Шом йўлида  тўсатдан осмон нурафшон бўлигани ва унинг атрофини бир нур ўраб олгани ва Исо у билан очиқ мулоқот қилгани (Элçилерин İşлери 9/36) сўнгра у Исога ишонгани ва вафтиз қилинганини (Элçилерин İşлери 9/18 вд.) ифода қилинмоқда. Бунга кўра Павлус, оддий бир Ҳристияндıр. Унинг сўзи Инжилдан ўрин олиши қабул қилинмайди.

[14]     İнcил, 1. Тимотеос 2/56. (Кутсал Китап, Эски ве Ени Аҳид /Теврат ве İнcил, Китабı Мукаддес

şиркети,İстанбул 1981, с. 218.)

[15]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри , пар. 465.

[16]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри , пар. 465.

[17]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри. пар. 467.

[18]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри  , пар. 480.

[19]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри , пар. 519.

[20]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 2634.

[21]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри , пар. 156.

[22]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри , пар. 181.

[23]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 689.

[24]     İнcил, Ромалıлар 8/2628. Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 741.

[25]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 683.

[26]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 467.

[27]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 969.

[28]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 1445.

[29]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри , пар. 771.

[30]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 775.

[31]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри , пар. 1539.

[32]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 857.

[33]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 862.

[34]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 877, 880, 883.

[35]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 891.

[36]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 936.

[37]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри , пар. 937.

[38]     İнcил. İбранилере Мектуп, 5/1.

[39]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 877

[40]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 874

[41]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 878.

[42]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 1589.

[43]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 1213 вд; Абдурраҳман Кüçüк, Динлер Тариҳи, Оcак Яйıнларı, Анкара, 1997, с. 268.

[44]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 977.

[45]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 978.

[46]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 683.

[47]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 1441 вд.

[48]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 982.

[49]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 1463.

[50]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри , пар. 771.

[51]    Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 775.

[52]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 876.

[53]     Вафтиз, чўктириш ёки сувга ботириш дегани. (Католик Черкови Дин ве Ахлоқ бўлими, пар. 1214.) Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 1263.

[54]     Католик Черкови Дин ва Ахлоқ Меъёри, пар. 1263.

 

Телеграм каналимиз: